Het zijn juist de werknemers en de werkgevers die bepalen wat er bij de fondsen gebeurt. Bij de pensioenfondsen die gelden voor een hele bedrijfstak, bestaat het bestuur uit vertegenwoordigers van werknemers- en werkgeversorganisaties. Bij ondernemingspensioenfondsen, voor één bedrijf of groep bedrijven, zitten vertegenwoordigers van de werkgever zelf en werknemers van het betreffende bedrijf in het bestuur. Soms maken ook gepensioneerden daar nog deel vanuit.

De pensioenfondsen beslissen onder meer over de hoogte van de pensioenpremie, het al dan niet aanpassen van de uitkeringen aan de inflatie en de spreiding van het vermogen. Zij bepalen bijvoorbeeld, binnen de bestaande wettelijke regels, het gedeelte dat in aandelen wordt belegd.

Voor dat laatste wordt wel steeds vaker een beroep gedaan op professionele vermogensbeheerders, stelt pensioendeskundige G. Verheij van werkgeversorganisatie VNO-NCW. Volgens de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen wordt inmiddels ongeveer 60 procent van het vermogen van de fondsen door derden beheerd. De pensioenfondsen beleggen hun geld bijvoorbeeld steeds vaker in het buitenland. Daarvoor doen zij vaak een beroep op professionele vermogensbeheerders. De situatie bij de fondsen is volgens de vereniging echter divers. Maar kleinere fondsen besteden het vermogensbeheer over het algemeen uit, omdat zij de benodigde expertise niet altijd in huis hebben.

De Pensioen- en Verzekeringskamer (PVK), die toezicht houdt op de pensioenfondsen, toetst de deskundigheid en betrouwbaarheid van de fondsbestuurders.

Over de opbouw van de pensioenen worden veelal afspraken gemaakt in collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s). Daarin wordt bijvoorbeeld afgesproken welk percentage van het loon iemand als pensioen mee naar huis krijgt en of ook vakantiegeld en eindejaarsuitkeringen in dat loon meetellen en vanaf welke leeftijd werknemers in aanmerking komen voor de regelingen.