De vijftien ministers van Buitenlandse Zaken slaagden er maandag in de verdeeldheid binnen de EU over dit onderwerp bij te leggen. Zij werden het eens over richtlijnen die voorschrijven hoe de individuele lidstaten op dit terrein dienen te handelen.

In de voorbije maand is er hard onderhandeld. Met name Groot-Brittannië en Italië waren bereid een bilateraal akkoord aan te gaan waarin volledige immuniteit zou zijn gegarandeerd voor alle Amerikaanse onderdanen. Het nu bereikte compromis houdt in dat een overeenkomst wel tot de mogelijkheden behoort, maar dat er beperkingen zijn gesteld aan de reikwijdte daarvan.

Regeringen behoeven iemand niet aan het strafhof over te dragen, mits de Verenigde Staten garanderen dat betrokkene in dat land zelf voor de rechter zal verschijnen. Voorts is de uitzonderingspositie alleen van toepassing op soldaten en diplomaten die door Washington zijn uitgezonden voor een missie. Huurlingen genieten geen bescherming. Hetzelfde geldt voor degenen die buiten een officiële opdracht om de wapens opnemen in een oorlog.

Minister De Hoop Scheffer toonde zich opgelucht na het overleg met zijn collega’s en sprak zijn tevredenheid uit over het resultaat. Naar zijn oordeel is Europa niet gezwicht voor druk van de autoriteiten aan de overzijde van de Oceaan en wordt de geloofwaardigheid van het ICC niet aangetast.

Hij benadrukte dat de nu voorliggende bepalingen in ieder geval zijn gebaseerd op het principe van „geen straffeloosheid.” „Verdachten van de meest afschuwelijke misdaden zullen hun berechting nooit ontlopen, ook al kan die plaatsvinden in hun eigen land”, aldus de CDA-bewindsman. Hij herhaalde dat Nederland als gastland van het strafhof beslist geen akkoord zal tekenen met de VS.

Zijn Duitse ambtgenoot Fischer vond het vooral belangrijk dat de EU de gelederen in deze kwestie heeft gesloten. Ten aanzien van de inhoud van de onderlinge deal constateerde hij: „Het betekent dat de Milosovicen en de Pinochets van de toekomst hoe dan ook voor de rechter komen.”

Diplomaten betwijfelen echter of de eenheid bewaard zal blijven als de lidstaten daadwerkelijk zakendoen met de VS. Zij sluiten niet uit dat bijvoorbeeld de Britse regering uiteindelijk toch haar eigen lijnen zal trekken.

Mensenrechtengroeperingen kritiseren de opstelling van de EU. Directeur Oosting van het kantoor van Amnesty International in Brussel meent dat de pressie vanuit Washington wel degelijk effect heeft gesorteerd. Volgens hem zijn bilaterale verdragen in strijd met letter en geest van het statuut dat de oprichting van het ICC regelt.

Het permanente internationale hof, dat zetelt in Den Haag, is in juli officieel geopend. Het zal personen berechten die verdacht worden van zware vergrijpen zoals volkerenmoord, oorlogsmisdaden en voortdurende schending van de mensenrechten. Twaalf landen hebben inmiddels hun fiat gegeven aan een afspraak met de VS die Amerikaanse burgers voor uitlevering behoedt. Tot die groep behoren onder andere Roemenië, dat kandidaat is voor toetreding tot de EU, Israël en Afghanistan.