Per 1 januari kunnen scholen zich aansluiten bij franchiseorganisatie Dunamis. Tal van schoolbesturen en directies zijn zich daar nu op aan het bezinnen. Er is bij de initiatiefnemers sprake van zorg als het gaat om de kwaliteit van het bestuur en de directie van de school. Scholen hebben steun van buiten nodig. En die steun moet niet vrijblijvend zijn.In hun wervende folder menen de initiatiefnemers een product te hebben ontwikkeld dat soelaas biedt voor de zieltogende vormen van federatieve samenwerking binnen het reformatorisch onderwijs. „Er zijn nog enkele federaties die prima functioneren.” Maar, werpen zij de vraag op: „Hoe lang nog?” Tegelijkertijd wordt er geconstateerd dat een federatie zeer kwetsbaar is omdat ze afhankelijk is van sterke bestuurders of managers. De federaties zouden verder, om welke reden dan ook, niet in staat gebleken zijn bestuurders en directies van scholen zodanig te steunen dat daarmee de kwaliteit voldoende is gewaarborgd.

Voedingsbodem
Het bovenstaande vraagt om een inhoudelijke reactie. In Zeeland bestaan twee goed functionerende federaties. Het staat voor ons als een paal boven water dat de voordelen van federatieve samenwerking vele malen groter zijn dan de solistische insteek bij de bedoelde franchise.

In de Federatie Noord- en Oost-Zeeland is veel geïnvesteerd in het leren kennen van elkaars verenigingen, stichtingen en scholen. Langzaam aan en in kleine stapjes. De federatie is een vruchtbare voedingsbodem geworden voor verdergaande samenwerking én het delen van risico’s. Juist vertrouwen en respect c.q. solidariteit en autonomie zijn de pijlers van de federatie, iets wat we in Dunamis niet tegenkomen.

De franchiseconstructie is in onze visie niet meer dan een harnas waarin de deelnemende scholen worden gehesen. Het biedt bescherming tegen invloeden van buitenaf, maar is tevens beknellend voor eigen initiatief en een gezonde regionale en collegiale samenwerking. Binnen de federatie is er respect voor de lokale, historische en identiteitseigen factoren van elk lid. Dat geeft meer kansen voor succes dan wanneer een autonoom schoolbestuur deelneemt aan de franchise.

Alleen wanneer er sprake is van onderling vertrouwen en respect kan er immers chemie ontstaan. Dan is er ruimte om naar elkaar te groeien, samen te werken en iets van de autonomie in te leveren, om daarvoor in de plaats (schaal)voordelen te ontvangen.

Optimale school
Binnen het merendeel van de scholen in de Federatie Noord- en Oost-Zeeland is de optimale school die Dunamis voor ogen staat bijna volledig gerealiseerd of wordt daar hard aan gewerkt:

We hebben elkaar ondersteund om te komen tot de ontwikkeling van een goed bestuur door een federatief traject in te gaan waarbij de autonome lokale schoolbesturen elkaar versterken en ondersteunen.

Binnen de federatie is een eenduidig financieel beleid vastgesteld zonder knellende bemoeienissen, waarbij we elkaars risico’s proberen te dragen. Er is een financieel beleidsmedewerker die in de regio is gestationeerd en dus de scholen goed kent en daadwerkelijk ondersteunt.

Omdat er vertrouwen gegroeid is tussen de schoolleiders, doen we veel gezamenlijk en neemt de deskundigheid toe. De collegiale consultatie is een geweldige verrijking voor de directeuren.

Integraal personeelsbeleid werd en wordt zowel op beleids- als uitvoeringsniveau in gezamenlijkheid gestalte gegeven. De ontstane uniformiteit is in volledige vrijheid tot stand gekomen.

De federatiescholen investeren tijdig en zo nodig langdurig in gezamenlijkheid op actuele thema’s, waarbij de federatie zoekt naar het beschikbaar krijgen van expertise en middelen. Menig succes is hiermee al geboekt. Enkele voorbeelden zijn: ict-ontwikkelingen, mediaopvoeding, cultuureducatie en het monitoren van de sociale veiligheid van de leerlingen.

De federatie bespreekt de onderwijskwaliteit in gezamenlijkheid en stemt nadrukkelijk af met het samenwerkingsverband Weer Samen Naar School (WSNS).

Nieuwe kansen
De laatste twee niet-federatief georganiseerde scholen in onze regio zijn zonder enige vorm van dwang juist nu toegetreden tot onze federatie. Ze hebben gekozen voor een regionaal sterke samenwerking, in tegenstelling tot het handhaven van de solocultuur door alleen aan het werk te gaan binnen de landelijke franchisemodule.

Nieuwe kansen van samenwerking bieden zich aan in onze regio. Het Zeeuwse Samenwerkingsverband WSNS wordt gevormd door dezelfde schoolbesturen als de beide federaties. Om opnieuw een professionaliseringsslag te kunnen maken ten aanzien van de leerlingenzorg is nauwere samenwerking c.q. ineenvloeiing van federaties en het samenwerkingsverband min of meer vanzelfsprekend.

Welke reden is er om te denken dat de federatie nog maar een korte periode zal voortbestaan en onze scholen zich vrijwillig het harnas van de franchise laten aantrekken? Uit bovenstaande mag blijken dat wanneer een school deel uitmaakt van een federatie, er voldoende waarborgen worden geboden. Echter, alleen wanneer er serieus inhoud wordt gegeven aan het lidmaatschap, zowel door bestuur als door directie. Maar geldt dat niet evenzeer voor de franchise? Je kunt er zelfs uitgezet worden.

Samen sterk of alleen aan het werk? In Zeeland is de keus gemaakt!

De auteurs zijn respectievelijk coördinerend directeur en bestuurlijk ondersteuner van de Federatie Noord- en Oost-Zeeland.