„De Vries voorlopig nog geen Balkenende”
DEN HAAG (ANP) - Het politiek talent van het CDA, toekomstig staatssecretaris van Defensie Jack de Vries, moet eerst maar eens bewijzen dat hij een goed bestuurder is bij deze organisatie met een begroting van 8 miljard euro. Over vijftien jaar, dan kan hij misschien premier Jan Peter Balkenende opvolgen.
Dat zegt vertrekkend staatssecretaris Cees van der Knaap (Defensie) desgevraagd in een afscheidsinterview met het ANP.In zijn statige werkkamer op het ministerie schetst Van der Knaap een toekomsttraject voor De Vries als dat van oud-premier De Jong, die eerst minister werd. Heel anders dan dat van premier Balkenende. Die kwam in 2001 uit het niets, zo leek het voor velen, opeens op de post van CDA-fractievoorzitter en won niet lang daarna de post van lijsttrekker op huidig fractievoorzitter Van Geel.
Dit gebeurde na een leiderschapscrisis binnen de toenmalige oppositiepartij CDA. Een periode die Van der Knaap als fractiesecretaris en De Vries als hoofd voorlichting van de fractie van dichtbij hebben meegemaakt. „De Vries had het zwaar met het feit dat De Hoop Scheffer (toen fractievoorzitter) weg was en wilde niet terugkomen”, vertelt Van der Knaap.
Op advies van Van der Knaap heeft Balkenende De Vries toen tijdens een strandwandeling indringend gevraagd om terug te komen. Vanaf dat moment vormden Balkenende, Van der Knaap en De Vries een driemanschap, vertelt de Van der Knaap. „Jack en JP waren continu op pad voor de verkiezingscampagne. Ik moest de eenheid bewaren in de fractie”. Dit bleek een gouden formule: het CDA won en mocht in 2002 een regering vormen.
Van der Knaap was toen helemaal niet van plan staatssecretaris te worden. Hij wilde in de fractie blijven en de nieuwe fractievoorzitter Verhagen bijstaan in de begeleiding van de dertig kersverse Kamerleden van het CDA. Maar in de eindfase van het onderhandelingsproces voor het kabinet deed Balkenende een klemmend beroep op hem. „Mijn vrouw vond dat ik het moest doen. Zij zei: je denkt toch niet dat je meer weg bent, ik zie je nu al nauwelijks”.
Achteraf bezien heeft ze daar geen gelijk in gehad, vertelt Van der Knaap bewogen. „Je bent heel veel weg als staatssecretaris van Defensie”. Voor troepenbezoek en reisjes voor de aankoop of verkoop van materieel voor in totaal 2 miljard euro. Ook zijn positie als vertrouweling van Balkenende kostte soms de nodige tijd. De bijnaam „oliemannetje” zal wel tot aan zijn dood aan hem blijven kleven, denkt Van der Knaap. Dat die rol hem zo goed afgaat komt volgens hem omdat hij geïnteresseerd is in de problemen van anderen. „De meeste politici zijn alleen in zichzelf geïnteresseerd”.
In de vijfeneenhalf jaar dat hij als staatssecretaris de verantwoordelijkheid voor personeel en materieel van Defensie droeg heeft Van der Knaap drie ministers voorbij zien komen. In die periode werd Defensie omgebouwd van een „koude oorlogorganisatie” tot een modern „expeditionair” leger dat op alle geweldsniveaus in de hele wereld kan optreden.
Voormalig minister Korthals (VVD) tekende volgens Van der Knaap voor de houtskoolschetsen van dat leger. De onder militairen populaire minister Kamp werkte het uit en voerde het samen met Van der Knaap in. Wat de staatssecretaris betreft mag de nieuwe coalitiepartner PvdA daar niets aan afdoen. Het Nederlands leger moet volgens hem op elk geweldsniveau inzetbaar zijn en mag nooit meer afhankelijk zijn van de steun van andere landen, zoals in Srebrenica. Dat was een van de uitgangspunten van Kamp en Van der Knaap.
„Kamp was een troepenman die er helemaal voor ging”, vertelt Van der Knaap. De huidige minister, Van Middelkoop, daarentegen was in het begin onzeker, zegt hij. „Hij is op een roze wolk binnengekomen”. Van Middelkoop had volgens Van der Knaap nooit verwacht dat de ChristenUnie in het kabinet zou komen en al helemaal niet dat hij minister van Defensie zou worden. Inmiddels is de nieuwe minister volgens hem in zijn functie gegroeid. De staatssecretaris vindt dat Van Middelkoop het goed heeft gedaan tijdens de NAVO-top, waar Nederland meer steun zocht voor de verlengde missie in Uruzgan, maar ook in Kamerdebatten over de begroting voor 2008. „Ik heb er alle vertrouwen in dat Eimert en Jack hetzelfde vertrouwen van de organisatie zullen krijgen als Henk en ik hadden”.
De man die werk heeft gemaakt van het veteranenbeleid en Nederland aan zijn eerste vrouwelijke generaal heeft geholpen, kijkt er naar uit om als burgemeester van Ede meer tijd voor zijn eigen vrouw te hebben.
