„We leven in speelse tijden”, laat Kristien Hemmerechts een van haar personages zeggen, „mensen willen op elk ogenblik alle richtingen uit kunnen gaan. Iedereen maakt zijn eigen wereld. En vervolgens sla je hem stuk en bouw je een andere die je beter bevalt.” In vier van de vijf verhalen uit de nieuwste bundel van Hemmerechts gaan (familie)relaties ten onder aan de vrije seksuele moraal en het belang van het individu. „Zoals hem bakken ze er geen meer”, placht de moeder van auteur Kristien Hemmerechts over haar vader te zeggen. Ter nagedachtenis aan haar vader, oud-journalist Karel Hemmerechts, schreef Hemmerechts een artikel in De Standaard. Hierin wordt een beeld geschetst van een familie waar de rollen duidelijk zijn en waar liefde vanzelfsprekend is. „Die twee. Mijn vader, mijn moeder. Zestig jaar lang niet uitgepraat raken met elkaar.”

Heel anders gaat het eraan toe in de families die in ”In het land van Dutroux” aan bod komen. Vijf personen vertellen hun levensverhaal: Rie, Aline, Wendy, Paul en Ben. Er lijkt niets over te zijn van de harmonie en de liefde die er een generatie geleden nog heerste in een normaal Belgisch gezin.

Seksualiteit
Op het eerste gezicht lijken de verhalen niet veel meer met elkaar gemeen te hebben dan het feit dat ze doortrokken zijn van gebrokenheid op het gebied van relaties en seksualiteit en dat de verhalen zich afspelen in België tussen 1997 en 2006. Een periode waarin België bekend zou worden vanwege het schandaal rondom Dutroux. In alle verhalen wordt dan ook steeds op de een of andere wijze gerefereerd aan de gebeurtenissen rond Dutroux.

Wie echter goed leest, ontdekt dat de vijf verschillende verhalen hetzelfde thema hebben: schuld. De schuld van partners tegenover elkaar, van ouders tegenover kinderen en van daders tegenover slachtoffers. Dit thema komt het duidelijkst naar voren in de verhalen van Rie Van Beveren en Paul Devroey.

In het eerste verhaal blikt Rie als volwassen vrouw terug op haar jeugd. Samen met haar zus Roos is ze opgegroeid bij een pompstation dat door haar ouders Rudy en Rachel werd beheerd. Beide ouders overlijden aan kanker. Misschien is dat de straf voor hun levenswijze geweest. „Het was haar [moeder] om papa te doen, en om die vrouw die hij in de steek had gelaten, hoewel ze een kind van hem verwachtte, en om haarzelf, die bij meneer Auguste was weggegaan omdat ze dacht dat papa haar gelukkig zou maken. Al die tijd bouwde ze een schuld op en ook papa bouwde een schuld op (…) maar ze beseften het niet, ze leefden en leefden en leefden, tot er op hun deur werd geklopt en het tijd was om de schuld af te lossen.”

De grootste schuld wordt doodgezwegen: Rudy Van Beveren die niet van zijn dochters af kon blijven. Soms zeggen de zussen iets over het proces dat tegen Dutroux gaande is. Het is hun manier om hun eigen verleden een plek te geven zonder de pijn te hoeven verwoorden.

Schaduwkanten
Het lijkt alsof Hemmerechts er bewust voor heeft gekozen het seksueel misbruik van kinderen (gelukkig) niet te expliciteren, terwijl allerlei andere vormen van perverse seksualiteit helaas soms tot in detail beschreven worden. Dat heeft iets tegenstrijdigs. Immers, aan de ene kant lijkt het boek de lezer te willen bepalen bij de schaduwkanten van een vrije seksuele moraal en aan de andere kant krijgt dat onderdeel alle ruimte en aandacht die het maar kan wensen.

Hemmerechts zou er in het algemeen overigens beter aan doen om sommige dingen aan de lezer over te laten. In een zin als „Het [pension] heet Algera. Aline en Gerard, Al-gera.” kan de lezer dat laatste zelf ook wel uit de context opmaken.

In het verhaal van Paul Devroey wordt uitgebreid geschreven over zijn relatie met Sarah, zijn minnares en vrouw tegen wil en dank. Zij beweert steeds dat ze niet van hem houdt maar dat het haar alleen om de seks gaat. Hij probeert haar toch aan zich te binden, maar blijft na haar dood ontgoocheld achter. Sarah wordt geen vrouw van vlees en bloed en blijft voor de lezer op grote afstand. Hierdoor boet het verhaal in aan zeggingskracht.

Wel wordt duidelijk dat deze relatie Devroey zo heeft beschadigd dat hij niet meer in staat is normaal met seksualiteit om te gaan. Alhoewel niets te gek is voor hem, bezorgen zijn seksuele uitspattingen hem toch een schuldgevoel. Het steeds terugkerende nieuws over Dutroux slaat hem uit het lood omdat „het monster van België” hem aan zichzelf herinnert. Dat weerhoudt Devroey er ook van om mee te doen aan de witte mars: „Het was een mars voor kinderen en voor onnozelen van hart en voor hen die niet aan hun eigen goedheid twijfelden. Hij, Paul Devroey, was niet goed. Er kleefde vuil aan hem. Met welk recht zou hij als onschuldig lam door de hoofdstad paraderen?”

Schuld
”In het land van Dutroux” is het waard om gelezen te worden omdat het, zij het wat overtrokken, een typering vormt van de huidige maatschappij. De auteur houdt de lezer een spiegel voor en verzet zich tegen de schijnheiligheid van degenen die Dutroux tot zondebok hebben verheven. Hemmerechts laat mensen naar zichzelf kijken en zichzelf onderzoeken: Wie ben ik, hoe leef ik, hoe ga ik om met seksualiteit en wat voor gevolgen heeft dat voor de ander? Ben ik anders dan Dutroux?

Hemmerechts heeft geen bevredigend antwoord op de vragen die ze oproept. Trouw lijkt voorgoed verdwenen en de God die in haar jeugd nog aanwezig was en aan wie mensen verantwoording af moesten leggen, is bijna geheel afwezig. Er is wel een zondebok, maar die neemt de schuld niet weg. De schuld blijft openstaan.