De NMa-voorman is niet bang voor maatschappelijk inefficiënte overnames. „Als fuserende ondernemingen het slecht doen, maken anderen daar weer gebruik van: verliezers maken winnaars, dat brengt de levendigheid in de tent. Daarom werkt marktwerking over het algemeen.”In de gevallen dat marktwerking niet werkt, zou de politiek moeten ingrijpen, aldus Kalbfleisch. „Dat is alleen als er speciale publieke belangen moeten worden beschermd. Wij zijn er om de mededingingswet uit te voeren en daarmee de consument te beschermen tegen gevolgen van marktconcentratie.”

Kalbfleisch ziet ook geen rol voor de NMa weggelegd als marktmeester. Minister Bos van Financiën zei in mei dit jaar, naar aanleiding van de overnamestrijd om ABN AMRO, te overwegen zo’n functionaris aan te stellen. Voormalig voorman van de Vereniging van Effectenbezitters Peter Paul de Vries zei onlangs bij zijn afscheid dat een marktmeester noodzakelijk is. Die zou moeten toezien op een „ordelijk en transparant verloop” van het biedingproces bij grote overnames.

Kalfleisch stelt dat dit niet zou passen in het takenpakket van de NMa. „Als Wouter Bos andere belangen in de gaten wil houden, is dat prachtig, als het maar niet in strijd is met de mededingingswet.”

De NMa werd in 1998 opgericht. Daarvoor was Nederland qua mededingingstoezicht volgens Kalbfleisch een „kartelparadijs.” „We liepen erg achter ten opzichte van andere Europese landen en de Verenigde Staten. Ze vielen daar van hun stoel als je vertelde dat we onze kartels hier zelfs hadden geregistreerd.”

Om te kunnen voldoen aan de eisen van de Europese Unie en om de economie beter te laten presteren, vond de politiek dat er een toezichthouder moest komen. Sindsdien heeft de NMa twee fusies tegengehouden.

Hoogleraar en fusie-expert Hans Schenk van de Universiteit Utrecht uitte in eerdere gesprekken met het ANP zijn onvrede over dat lage aantal verbodsbesluiten. Hij stelt dat slechts (is0(

15 procent van de fusies en overnames slaagt en dat er veel geld wordt weggegooid aan mislukte fusies en overnames.

„Die twee verbodsbesluiten geven een vertekend beeld”, aldus Kalbfleisch. Ten eerste speelt het anticipatie-effect een rol. „Onderzoek wijst uit dat 20 procent van de bedrijven de fusieplannen aanpast of helemaal niet bij ons meldt, omdat ze op basis van onze eerdere fusiebesluiten kunnen inschatten dat wij risico’s ten aanzien van concurrentie zullen zien. Vaak hebben we allang voor de toestemmingsaanvraag contact met de ondernemingen in kwestie.”

Ook stelt de NMa vaak voorwaarden, bijvoorbeeld dat er een gedeelte van het bedrijf moet worden afgestoten, of ziet men van de fusie af nadat de NMa heeft aangegeven nader onderzoek te willen doen.

De NMa onderzoekt de effecten van fusies en overnames als de betrokken bedrijven een omzet hebben van minimaal 113,5 miljoen euro (dit was vroeger 250 miljoen gulden) en als twee van de ondernemingen een omzet van minimaal 30 miljoen euro in Nederland halen.

Voor de zorg wordt de omzetdrempel verlaagd, omdat de markten waarin zorginstellingen opereren kleiner en meer regionaal zijn. „Deze markt is pas net vrijgelaten. Dan moet je er met het toezicht op tijd bij zijn.”

Kalbfleisch veert op als hij het heeft over de maatschappelijke opbrengst van het NMa-toezicht. „Dat houden we allemaal bij. Vorig jaar hebben onze ingrepen volgens onze voorzichtige schatting 800 miljoen euro opgeleverd voor de consument, terwijl we een begroting hebben van 43 miljoen euro. Ter vergelijking: in Groot-Brittannië stelt de regering aan de kartelautoriteit de eis dat het toezicht zes keer het budget oplevert. Wij zitten hier ruimschoots overheen.”