In 1907 ontstonden de Gereformeerde Gemeenten. Honderd jaar later bestaan de gemeenten nog steeds. H. van Dam beschreef speciaal voor de jeugd een toegankelijke geschiedenis van de gemeenten. „Er mag in dit jubileumjaar wel veel blijdschap en dankbaarheid zijn, maar er is ook reden om bedroefd te zijn.” De Afscheiding onder leiding van ds. H. de Cock, de schorsing van ds. L. G. C. Ledeboer en de vereniging onder ds. G. H. Kersten. Kort en krachtig beschrijft Van Dam in de eerste hoofdstukken de personen die een rol hebben gespeeld in de ontstaansgeschiedenis van de Gereformeerde Gemeenten.

Hoewel de schrijver de beweegredenen van De Cock en Ledeboer betrokken en bewogen beschrijft, klinkt de ondertoon van droefheid daarin door. „Is het dan niet jammer dat het niet één kerk, één kerkgenootschap gebleven is? Dat is heel erg jammer. Het is ook heel erg zondig. De Heere wilde dat niet, maar het gebeurde toch, omdat alle mensen in alle kerken zondige mensen zijn.”

Toch verenigden na alle kerkscheuringen van de negentiende eeuw de kruisgemeenten en de ledeboeriaanse gemeenten zich aan het begin van de twintigste eeuw tot één kerkverband. De vereniging kwam vooral onder leiding van ds. G. H. Kersten tot stand. Duidelijk beschrijft de auteur hoe ds. Kersten probeerde ordening aan te brengen in het kerkelijk leven. Zonder slag of stoot is dat niet gegaan, zoveel weet de schrijver in zachte bewoordingen uit te leggen.

In de hoofdstukken 10 tot en met 14 geeft Van Dam in vogelvlucht weer hoe het kerkverband groeide. De totstandkoming van het kerkelijk weekblad De Saambinder, de komst van de Theologische School en de ontwikkeling van het onderwijs worden beschreven. Ook het ontstaan van de eerste verenigingen krijgt aandacht. Mooi is het citaat van ds. Kersten over het jeugdwerk: „Laat de jongelingsvereenigingen maar bloeien, maar alleen in onderzoek van de Waarheid en het beproeven van de oude leer.”

In voorzichtige bewoordingen geeft Van Dam de spanningen van 1953 weer. „Daar staan vijf mannen op. Zij protesteren en… verlaten de vergadering. De gevolgen zijn heel erg.” Het jaar van de scheuring is „een droevig, heel droevig jaar”, zo schrijft hij.

In de hoofdstukken die volgen, wordt de verdere geschiedenis van de gemeenten beschreven, waarbij aandacht is voor elk van de grote deputaatschappen. Van Dam sluit af met een bezinnend hoofdstuk. „Alles wat wij hebben, heeft de Heere in die tijd van honderd jaar aan ons gegeven. En we hebben in al de vorige hoofdstukken gezien dat dat veel, heel veel is. Wat is er dus veel reden om de Heere dankbaar te zijn! Want wat is Zijn trouw groot geweest!”

Het boekje leest prettig en is zonder meer duidelijk. Veel van de moeilijke woorden die in het kerkelijk leven worden gebruikt, legt de schrijver uit. Slechts een enkele keer gebeurt dat niet of nauwelijks, maar dat maakt het boekje niet minder toegankelijk.

Het prettige in het boekje is dat het niet alleen om de predikanten draait. Hoewel de schrijver met respect spreekt over de dienaren des Woords, gaat het toch vooral om het Woord zelf. Opvallend is wel dat de predikanten die wel genoemd worden, met name predikanten van voor 1953 zijn. Iemand als ds. A. Vergunst had in een dergelijke uitgave echter niet misstaan.

Twee andere puntjes van kritiek betreffen de doelgroep en de opmaak. Het blijft een beetje in het midden voor welke doelgroep Van Dam heeft geschreven. Voor de jonge kinderen is het soms aan de moeilijke kant, voor oudere kinderen zijn sommige delen weer erg eenvoudig. En door de vele -overigens vaak mooie- illustraties is het soms even zoeken waar de tekst verder gaat.

Niettemin is het een waardevolle uitgave in dit herdenkingsjaar. De liefde van de auteur tot de gemeenten klinkt door op bijna iedere bladzijde door. Dat maakt het boekje geschikt als middel om die liefde door te geven aan jongeren. Niet omdat de Gereformeerde Gemeenten de ware kerk zouden zijn, maar wel omdat de Heere ook in die gemeenten Zijn Woord nog laat verkondigen. Dat mag herdacht worden, met de bede om bewaring en bekering waar de auteur mee eindigt.