Bedrijven, instituten en universiteiten hebben dringend behoefte aan toptalent. De nationale procedures en bepalingen op het gebied van de immigratie werpen veelal belemmeringen op om eventueel de benodigde arbeidskrachten vanuit verre streken te halen. De beoogde gemeenschappelijke regeling, die een harmonisatie van de toelatingscriteria omvat, zal die barrières uit de weg ruimen.Sommige lidstaten, waaronder Duitsland, tonen bedenkingen. Zij zijn niet gecharmeerd van de bemoeienis vanuit Brussel op dit vlak. Zij vrezen een aantasting van de zeggenschap over wie zich allemaal binnen hun grenzen vestigen. Het is een gevoelig onderwerp en het zal waarschijnlijk dan ook nog een hele toer worden om voor de ingediende plannen de vereiste steun te verwerven van alle regeringen. Eén ding verzekert Frattini ter geruststelling in hun richting: zij mogen helemaal zelf beslissen hoeveel personen zij opnemen.

Europa blijkt niet aantrekkelijk voor goed gekwalificeerden van buitenaf. Het verliest de mondiale concurrentieslag op dit punt. „We hinken achterop”, zoals de commissaris het uitdrukt. De VS, Canada en Australië scoren veel beter. De cijfers zeggen wat dat betreft voldoende. Slechts 5 procent van de niet-ingezetenen uit beroepsgroepen als ingenieurs, ict-deskundigen, artsen en wetenschappers die hun geluk elders zoeken, kiezen voor een baan in de Unie, per jaar ongeveer 70.000, terwijl 55 procent van hen de voorkeur geeft aan een overstap naar Amerika. De EU fungeert vooral als het oord van bestemming van werknemers met weinig of geen scholing die wegtrekken uit de continenten waar veel armoede heerst. Dan gaat het namelijk om een aandeel van maar liefst 85 procent.

Frattini hamert erop legale immigratie positiever te beoordelen. In de toekomst zal er immers in de diverse sectoren niet alleen een tekort zijn aan professionals, maar ook aan overig personeel. Als gevolg van de vergrijzing behoort naar verwachting rond 2050 een derde van de bevolking tot de categorie van de 65-plussers. In enkele landen, waaronder Duitsland en Italië, manifesteert zich nu reeds een krimp van het aantal burgers dat verkeert in de productieve fase van het leven.

„We moeten immigratie vandaag de dag beschouwen als een verrijking en een onvermijdelijk verschijnsel en niet als een bedreiging”, benadrukte de Italiaanse EU-bestuurder vorige maand in een lezing op een congres in Lissabon. Meer vreemdelingen inschakelen is straks een noodzaak om onze economie draaiende te houden en de sociale stelsels te kunnen blijven financieren.

Frattini bepleit dus om de deuren verder te openen. In dat kader past de introductie van de blauwe kaart. De kleur verwijst naar de Europese vlag, het idee is afgekeken van de VS, waar ze in dit verband een groene kaart hanteren. Het gaat om een werk- en verblijfsvergunning voor kennismigranten die wordt verleend op basis van versoepelde en in alle lidstaten gelijke voorwaarden.

Als iemand uit pakweg India of Senegal een aanbod voor een arbeidscontract hier op zak heeft, kan hij een verzoek doen om in aanmerking te komen voor zo’n blue card. Binnen dertig dagen, zo luidt het voorstel, dient er uitsluitsel te zijn. Toekenning geschiedt voor een termijn van twee jaar. Raakt hij in die periode zijn baan kwijt, dan heeft hij drie maanden de tijd om een nieuwe te vinden. Na de twee jaar is verlenging mogelijk. Of de betrokkene dan ook naar een ander EU-land mag verhuizen als hij daar tenminste meteen weer over een werkkring beschikt, staat nog ter discussie.

Om te waarborgen dat het echt gaat om een hogere functie, moet het afgesproken inkomen minimaal drie keer het minimumloon bedragen. Voor jongeren die in Europa hebben gestudeerd, geldt een lagere ondergrens. Gezinshereniging wordt voor de ”slimmeriken” uit verre regio’s vergemakkelijkt.

Voorzitter Barroso van de Europese Commissie vertrouwt erop dat over de voorgenomen beleidslijnen overeenstemming valt te verwezenlijken. Hij vindt het, in zijn bewoordingen van gisteren, „gewoon een kwestie van gezond verstand.” „Het zou dwaas zijn om de zaken te handhaven zoals ze zijn en op dit terrein 27 verschillende benaderingen te hebben.” De ministers wijden begin december een eerste overlegronde aan de maatregelen. Frattini hoopt dat ze in het voorjaar van 2009 in werking kunnen treden.