Kunnen mensen uit de wetenschap afleiden dat God niet bestaat? Nee, stelde de minister op het congres. Dat stond in het teken van de vraag naar de plaats van religie in de samenleving. „In het kennisdomein spelen religieuze verklaringen steeds minder een rol. Tegelijk is het een primitieve manier van denken om te zeggen dat God niet meer nodig is om uit te leggen hoe de wereld in elkaar steekt.”De wetenschap gaat volgens Plasterk over de wereld van de dingen, godsdienst over de zin van het leven. „De vraag wat er met de ziel gebeurt als een individu doodgaat, is een religieuze. Maar dat antwoord mag nooit in strijd komen met de wet van de zwaartekracht bijvoorbeeld. Wetenschappers mogen niet claimen dat zij iets kunnen zeggen over de godsdienst, maar omgekeerd ook niet. Als zingeving en metafysica het hare doet en de wetenschap het zijne, hoeft er geen conflict te ontstaan.”

Voor Plasterk betekent de vrijheid van geloof ook dat hij de vrijheid heeft om niet te geloven. „Als voormalig katholieke jongere heb ik de wenkbrauwen gefronst toen bij het huwelijk van prins Willem-Alexander met Máxima er Kamervragen zijn gesteld over het feit of hij zomaar kon trouwen met een rooms-katholieke vrouw. Kennelijk werd het als een staatszaak gezien wat het geloof van de kinderen is. Maar dat ligt voor mij toch echt privé. Als er een motie zou zijn aangenomen dat de kinderen in Maria moeten geloven, dan zouden die dat nu zo doen.”

De minister vindt het prima dat mensen de werkelijkheid op verschillende manieren kunnen zien. „Je kunt in materiële zin beschrijven wat er gebeurt met hormonen als een jongen verliefd wordt op een meisje, maar die jongen beleeft dat anders. Toch kun je verliefdheid verklaren door biologische factoren. Weinig jongens worden verliefd op een zak aardappels.”

Oud-rector magnificus prof. dr. ir. J. H. van Bemmel van de Erasmus Universiteit wierp de minister tegen om de werkelijkheid alleen vanuit de wetenschap te verklaren. Plasterk: „Ik kan best verklaren waarom er in India hindoes worden geboren, en maar weinig op de Veluwe. De geloofskeuze van velen is voor mij te verklaren op grond van waar ze zijn geboren.”

Plasterk moet weinig hebben van het cultuurrelativisme. „Zodra je de orthodoxie loslaat en bijvoorbeeld gaat geloven dat God net zo goed drie olifanten kan zijn als de vader van Jezus, leidt dat tot de vraag of er überhaupt wel een God is.”