Het ”Coffee Rescue Plan” hoort bij het rapport ”Mugged”. Dat werd woensdagochtend op verschillende plaatsen in de wereld gelanceerd. Algemeen directeur Sylvia Borren van Novib, de Nederlandse tak van Oxfam, presenteerde het rapport aan staatssecretaris Van Ardenne (Ontwikkelingssamenwerking).

”Mugged” waarschuwt voor een omvangrijke humanitaire ramp. In het document staan de bevindingen van een onderzoek van Oxfam naar de gevolgen van de lage koffieprijs voor de 25 miljoen kleine koffieboeren. De publicatie vormt de aftrap voor een internationale campagne.

De koffiemarkt veranderde in 1989 met de opheffing van de Internationale Koffieovereenkomst van een gecontroleerde markt met een actieve rol voor de overheden, in een stelsel waarin de werking van de vrije markt de koffieprijs bepaalt. Gecombineerd met een structurele overproductie is een overschot van 8 procent ontstaan, waardoor de prijs in elkaar stortte.

Miljoenen kleine koffieboeren in Afrika, Latijns-Amerika en Azië bevinden zich op de rand van de afgrond. Zij lijden honger, moeten hun kinderen van school halen en kunnen zich geen medicijnen veroorloven. Boeren, koffiehandelaren en banken gaan failliet, waardoor de nationale economieën en overheidsbegrotingen van koffieproducerende landen onder druk staan.

Intussen komt de helft van de wereldwijde koffieoogst in handen van de multinationals Sara Lee/Douwe Egberts, Kraft, Nestlé en Procter & Gamble. Analisten schatten hun winstmarges tot eenvijfde hoger dan bijvoorbeeld die van een bedrijf als Heineken. „Maar aan de onderkant van de keten, voor de kleine koffieboer, voelt de markt absoluut niet vrij”, klaagt Oxfam.

De ontwikkelingsorganisatie toont zich verheugd dat Nestlé, een van de vier grote spelers, publiekelijk aangeeft dat lage prijzen slecht zijn voor boeren én de hele bedrijfstak. De koffiebrander steunt daarom internationale initiatieven voor voorraadbeheersing en stabilisering van de wereldwijde koffieprijzen, inclusief systemen vergelijkbaar met de in 1989 opgeheven koffieovereenkomst. Dit betekent een breuk met de overheersende trend binnen internationale politiek en bedrijfsleven.

De maatregelen van Oxfam houden onder meer in dat de teelt en verkoop van kwaliteitskoffie volgens internationale kwaliteitsstandaards wordt bevorderd. Bedrijven moeten een redelijke prijs betalen aan koffieboeren. Een nieuw internationaal fonds moet boeren helpen op alternatieve vormen van levensonderhoud over te schakelen. Arme landen blijven anders in de vicieuze cirkel steken.

Het reddingsplan kan rekenen op de steun van de voorzitter van de International Coffee Organisation (ICO). Het internationale overlegorgaan komt van 24 tot 27 september in Londen bijeen. „Daar kan een eerste stap worden gezet om de ellende voor koffieboeren te verminderen, mits alle partijen meewerken”, hoopt Oxfam.