Bernanke liet de afgelopen weken weinig los over hoe zijn besluit zal uitpakken. Maar op de financiële markten is een renteverlaging door de Federal Reserve (Fed) allang ’ingeprijsd’.De vraag is niet zozeer of, maar met hoeveel de rente omlaaggaat. Een verlaging met een kwart procentpunt zit er dik in, maar sommige analisten houden een verlaging met een half procentpunt ook voor mogelijk.

De belangrijkste opdracht van Bernanke voor nu is om het financiële systeem en daarmee ook de economie draaiende te houden. De afgelopen jaren leek er geen vuiltje aan de lucht, met een sterk groeiende economie en sterk stijgende huizenprijzen. Veel Amerikanen verzilverden de overwaarde van hun woning, toonden vertrouwen in de economie en lieten het geld gemakkelijk rollen.

Het tij lijkt nu te keren. Het vertrouwen neemt af, de arbeidsmarkt toont tekenen van stagnatie en de huizenprijzen zijn aan het dalen. Veel mensen aan de onderkant van de hypotheekmarkt kunnen hun schulden niet meer opbrengen. Omdat veel banken via risicovolle beleggingen geld in deze sector hebben uitstaan, zijn ook zij in de problemen gekomen. De omvang van de problemen is echter niet geheel duidelijk. Het gevolg is dat banken elkaar minder vertrouwen en terughoudend zijn met leningen aan elkaar.

Toch moet de kredietmarkt door blijven draaien en daarom zit er voor Bernanke weinig anders op dan de rente te verlagen. Maar van harte zal het niet gaan, zegt Sylvester Eijffinger, hoogleraar economie aan de Universiteit van Tilburg. „In feite schiet Bernanke financiële instellingen te hulp die zichzelf in de nesten hebben gewerkt.” De vraag is of een centrale bank dat moet doen, zegt Eijffinger. Het gevaar van een zogeheten moral hazard ligt op de loer. „Dat betekent in dit geval zo veel als: de Fed komt als het nodig is toch wel te hulp.”

Het idee dat de Fed alle problemen wel zal oplossen, komt volgens Eijffinger ook voort uit het beleid van Bernankes voorganger, Alan Greenspan. „Greenspan had zijn wortels op Wall Street en voerde een beleid dat voorzag in een ruime geldvoorziening. Dat heeft bijgedragen aan een sterke prijsstijging van financiële bezittingen, zoals aandelen. „Ook op de vastgoedmarkt is dat gebeurd, met daaraan gekoppeld de hypotheekmarkt.”

Als de lucht in de VS weer wat is opgeklaard, staat Bernanke volgens Eijffinger voor de taak om de overliquiditeit af te romen. „Nu kan dat nog niet, maar hij moet dat wel gaan doen. En als je geld uit de markt haalt, gaat de rente vanzelf weer omhoog”, aldus Eijffinger. Dat laatste is ook belangrijk met het oog op de inflatiedruk, iets waar de Europese Centrale Bank (ECB) nadrukkelijk voor waarschuwt.

Eenvoudig wordt het Bernanke echter niet gemaakt. Ook nu nog maakt Greenspan het zijn opvolger bepaald niet gemakkelijk, zegt de Tilburgse hoogleraar. Greenspan waarschuwde eerder dit jaar voor een economische recessie in de VS. „Daarmee loopt hij Bernanke in feite voor de voeten. Ik vind dat weinig chic. Je mag verwachten dat Greenspan zijn mond houdt. Maar nu misbruikt hij zijn gezag ten nadele van zijn opvolger. In mijn optiek wordt de status van Greenspan zwaar overschat. Hij heeft veel rotzooi nagelaten.”

Volgens de hoogleraar zijn de problemen op de krediet- en hypotheekmarkt vooral een Amerikaanse aangelegenheid. In Europa lijkt het mee te vallen. Tegen die achtergrond is volgens Eijffinger een bijzondere paradox zichtbaar. „De Fed stelt zich zacht op, terwijl die streng zou moeten zijn. De ECB voert juist een strakker beleid, terwijl het gevaar van moral hazard hier veel minder speelt.” Eerder deze maand hield de ECB de rente onveranderd. Eijffinger voorziet later dit jaar echter weer een nieuwe renteverhoging.