De kwestie is ingewikkelder dan hierboven beschreven. Het echtpaar kreeg kinderen. Drie. Het had -zo heet dat- geen verdere kinderwens. Het achtte het gezin voltooid. Dus het gebruikte voorbehoedsmiddelen. Tot de gynaecoloog de vrouw zei dat de uitslag van haar bloedonderzoek overeenkwam met die van een vrouw van 50 tot 60 jaar. Toen staakten zij het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Het kon geen kwaad, dachten zij.Toen moeder daarna toch zwanger bleek, besloot het echtpaar af te zien van een abortus. Maar de vrouw vorderde wel een omvangrijke schadevergoeding van de gynaecoloog. Zoiets verloopt in stappen. Eerst laat iemand de specialist schuldig verklaren. En vervolgens is er een nieuwe procedure nodig om de hoogte van de schadevergoeding te betalen. Het hof wees de eerstgenoemde vordering toe.

Schuld
Is zo’n gynaecoloog schuldig? De kwestie is complex. Doorgaans zijn er bij een consult drie mensen tegenwoordig. Het echtpaar en de specialist. Dan staat het ene woord tegenover het andere. Dan groeit de noodzaak van een eed. Dan is een briefje of kattebelletje van de gynaecoloog aan de ziekenhuisdirecteur, een enkel telefoontje soms, van doorslaggevend belang in de bewijsvoering of besluitvorming.

Bij conflicten in het algemeen is soms sprake van over het hoofd geziene aspecten. Subtiele feiten. Zoiets komt voor bij tuchtzaken behandelende kerkenraden. Maar ook in de kamer van de specialist. Een enkele blik, een woord, een gelaats- of lichaamshouding kan bepalend zijn voor al of niet agressief reageren. Zoiets kan ook leiden tot volhardend zwijgen. Zonder gedachte aan toekomstige consequenties.

Toch oordeelde de Rotterdamse rechtbank al in 2001 dat „van een redelijk handelend en redelijk bekwaam gynaecoloog” mocht worden verwacht dat hij de vrouw op het risico van een zwangerschap zou wijzen. Als hij dat niet heeft gedaan, „heeft hij niet aan de van hem te verwachten zorgvuldigheidsplicht voldaan” en is sprake van een feil in de behandelingsovereenkomst „die hem is toe te rekenen.”

Informatie van het Hof zegt dat „tussen partijen vaststaat dat tijdens voormeld consult onder meer is gesproken over de noodzaak van verdere anticonceptie. Zij twisten echter over de vraag of de gynaecoloog de vrouw en haar man heeft gewezen op het (geringe) risico op zwangerschap en de noodzaak van anticonceptie.” Zij twisten! Dat wijst op discussie op het scherp van de snede. Wie het leest, wrijft zich de ogen uit.

Wellicht is de rechtspleging als zodanig -dus puur materieel- correct. Wel voegt de uitspraak zich helemaal in het patroon van normen en waarden van deze tijd. In deze zin: ”Pakken wat je pakken kunt”. En ik sluit mij ten aanzien van de vraag naar schuld graag aan bij dr. H. Jochemsen, deze week in een interview in deze krant: Niet alle schuld valt op de gynaecoloog af te schuiven. Want dat zou de eigen verantwoordelijkheid van de ouders totaal negeren.

Verantwoordelijkheid
Het is overigens te simpel om als christen beschuldigend -vanwege de bedoelde negatie- naar de ouders te kijken. „Wat een lelijke mensen; die arme gynaecoloog.” Voordat iemand zo’n oordeel uitspreekt, is het wijs naar de oorzaak te vragen. Hoe komt het dat mensen hun eigen verantwoordelijkheid afschuiven op een ander? Dat bederf leeft in ieder menselijk hart! Reeds vanaf de tijd dat Adam Eva beschuldigde.

God schiep de mens naar Zijn beeld. Hij maakte die mens tot een schepsel dat verantwoordelijkheid kon en mocht dragen. Dat geldt zowel de gynaecoloog, als de ouders van de tweeling. Door de zondeval vervormde dat ”mogen” tot ”moeten”. Hoe meer iemand z’n ogen en oren dicht houdt voor God, des te meer hekel heeft hij globaal gesproken aan verantwoordelijkheid. Orthodox-gereformeerden lijden eigenlijk aan dezelfde kwaal.

Toch is er verschil. Door secularisatie zijn veel mensen zich nauwelijks meer bewust van een door de Schepper toevertrouwde verantwoordelijkheid. Daarom voelen velen zich zo thuis binnen de dominante cultuur. Juist wie ver bij de Bijbel vandaan leeft, weet minder over de wil van God. Hoewel ik niet graag ontken dat een atheïst of agnost ook heel humaan kan zijn. Door bijvoorbeeld af te zien van een abortus.

Dan is er nog iets. Vanuit het denken zonder God komen mensen er makkelijker toe een ’kinderstop’ in te stellen. Er zijn ook christenen die aan family planning doen. Daar kan reden voor zijn. Bijvoorbeeld als een van beide partners in een huwelijk ernstige psychische of lichamelijke problemen heeft. Toch is het vaak de argeloze onbekendheid met God en Zijn zegenrijk gebod die zegt: Twee of drie is genoeg.

Motief
Wat is ondertussen het motief achter de claim van minstens 4 ton? Er zijn diverse mogelijkheden. Is het alleen het feit dat de tweeling op deze leeftijd naar de middelbare school gaat en veel geld kost? Als dat zo is, zijn de ouders vroeg genoeg begonnen met hun aanklacht tegen de gynaecoloog. Ze startten al jaren geleden. Of houdt hun zaak ook verband met het incasseren van genoegdoening wegens ergernis?

Valt het vol te houden dat één salaris te weinig is om vijf kinderen groot te brengen? Het denken over loon en welstand in het algemeen is steeds meer gebaseerd op het idee van de tweeverdiener. De zucht naar weelde blijkt groter dan een halve eeuw geleden. Toen begonnen starters desnoods met een gebruikte tafel en tweedehands stoelen. Eén salaris met vijf kinderen: dat kan moeilijk zijn, maar het is niet onmogelijk.

Bij een schadeclaim is het overigens altijd de vraag of de ontvanger zijn geld zal gaan uitgeven in de lijn van de eis. De levensstijl van de samenleving is er een van lekker leven. Hedonisme is een belangrijke trend. Dan biedt een extraatje ruimer mogelijkheden. Van gezinsvakanties op het strand van de Rivièra of aan de oever van het Balatonmeer. Van een hotel in Cartagena of het Egyptische Sharm El Sheik.

Onmenselijk
Er is bij de kwestie inmiddels sprake van tamelijk formele aspecten. Elementen van schuld en herstel. Factoren van recht en onbillijkheid. Maar er zitten ook heel emotionele kanten aan de zaak. Je zult als kind maar tien, twaalf of dertien jaar zijn. En dan wint moeder een proces tegen een gynaecoloog. Omdat hij schuldig is aan het feit dat jij geboren bent. En dat levert je ouders honderdduizenden euro’s aan schadevergoeding op.

Er zijn minstens twee reacties denkbaar. Niet ieder mens zit op dezelfde manier in elkaar. Je kunt als kind dat in de krant leest of via de televisie hoort over de manier waarop je ter wereld kwam, denken: „Dit is onmenselijk. Dit is absurd. Ik ben ongewenst. Ik voel mij door m’n eigen moeder vertrapt en verloochend. Ik weet mij door haar die mij ter wereld heeft gebracht beschadigd. Waarom leef ik nog?”

Er is ook een andere reactie denkbaar. Dat een moeder zo vrij en open als het maar kan met haar kinderen over de domme ’misdaad’ van de gynaecoloog spreekt. Dat zij de mogelijkheid van een claim in hun bijzijn overweegt. En dat kinderen in zo’n situatie zeggen: „Doe het maar! Pest die gynaecoloog maar! Prachtig! Maak hem maar kapot!” Het is nauwelijks denkbaar, wreed en onmenselijk.

Misschien sprak mama erover met zo’n kind voordat ze de rechtszaak begon. Wellicht heeft het toen toegestemd. Al of niet onder druk. Toch blijft dat idee van ongewenstheid zomaar onderhuids hangen. Het schijnt te verdwijnen. Maar als iemand later in de maatschappij problemen krijgt met zijn directeur, of met zijn collega, kruipt dat gevoel van waardeloosheid zomaar weer naar boven. Dat maakt hem tot een weerloze prooi.

Klimaat
Hoort die houding -”Doe het maar, haal je recht”- niet een klein beetje bij het klimaat van de actuele cultuur? De samenleving munt niet uit door wederzijds liefde. Zij toont weinig begrip voor menselijke fouten. Daardoor blijkt het steeds moeilijker om in vrede met elkaar te leven. Er komen steeds meer advocaten en rechters aan te pas. Met het oog op het gezin. In de school. Op de werkvloer. Gerust ook richting de kerk.

Toen ik las dat de al gepensioneerde specialist in de regio Rotterdam een claim aan zijn broek krijgt, dacht ik aan een mij bekende rooms-katholieke gynaecoloog. Als bij cliënten de zevende, of de achtste op komst was, zei hij: „Gezellig, gaan jullie de boel weer uitbreiden.” Hij vond dat het leven -ondanks alle tegenslagen en ellende- van God gegeven en dus positief is. Het is het waard om in liefde te worden geleefd.

De actuele praktijk is vaak anders. Agressie tiert welig. Maar bruutheid en woede doen de menselijke gemeenschap geen goed. Een maatschappij waarin mensen met het bevechten van hun eigen al of niet vermeende rechten een medemens met genoegen kapotmaken, heeft geen toekomst. Kaïns gezicht verviel. Hij oogde bleek en mager. De Bijbel zegt: „Nijd is verrotting der beenderen” (Spreuken 14:30).

Vergeten
Er blijken tal van overwegingen mogelijk. Maar ik blijf zitten met m’n vraag. Kinderen zijn best af en toe ondeugend. Maar als moeder haar opvoedingsverantwoordelijkheid kent, zal ze ook plezier beleven aan haar kinderen. Hoe is het dan mogelijk dat zo iemand volhoudt de gynaecoloog in z’n hemd te zetten. Is dat vooral om -hoe dan ook- zo veel mogelijk geld binnen te krijgen? Arme kinderen!

De profeet Jesaja signaleerde dat zijn volk Sion zich verlaten wist van zijn God. Hij gebruikte een voorbeeld. „Kan ook een vrouw haar zuigeling vergeten?” Zij vormt de belichaming van optimale zorg. Kan ook een vrouw haar kinderen van tien, twaalf of dertien vergeten? Door over hun rug heen honderdduizenden euro’s te claimen, omdat er kinderen geboren zijn?