Justitie bekijkt wat er verder met de boeren gaat gebeuren. Op het door hen volgens het OM begane delict staat een maximumstraf van zes jaar gevangenis of een maximumboete van 450.000 euro, aldus Van Hilten.

Wel voegde zij hieraan toe dat „het zo’n vaart wel niet zal lopen. Het is nog te vroeg om nu al te zeggen welke eis wij zullen stellen bij de rechtbank.” De boeren worden volgens Van Hilten verdacht van overtreding van de Wet op de economische delicten.

De Algemene Inspectiedienst AID van het ministerie van Landbouw viel dinsdag 29 varkensbedrijven, voornamelijk in de Hoeksche Waard, binnen. Op de boerderijen hield de AID 39 boeren aan, van wie 35 in de Hoeksche Waard. Deze zouden volgens het OM in Maastricht de afgelopen jaren enkele tienduizenden varkens hebben gehouden zonder de benodigde vergunningen.

LTO-Nederland protesteerde woensdag tegen de opsluiting van de boeren. De LTO en de betreffende boerengezinnen hebben met verontwaardiging gereageerd op de gang van zaken. De WLTO noemt het tijdstip van de aanhoudingen erg ongelukkig omdat veel akkerbouwers en fruittelers, van wie de meesten uit de gemeente Korendijk komen, midden in de oogsttijd zitten. Daar blijkt de AID helemaal niet bij te hebben stilgestaan.

De vermeende illegale varkenshouders zijn gearresteerd vanwege een zaak die al sinds 1998 onder de rechter is en waarvan de procedures nog lopen. In de zaak gaat het er kort gezegd om of akkerbouwers, vollegrondgroentetelers en fruittelers in de Hoeksche Waard al dan niet rechtmatig gebruikmaken van het varkensrecht. Dat recht is ze door de overheid toegezegd, maar de regeling is vervolgens weer teruggedraaid. De agrariërs in de open teelten houden niet daadwerkelijk varkens op het bedrijf, maar hebben contracten gesloten met een aantal varkenshouders in Brabant en Gelderland. De varkenshouders konden via deze weg hun bedrijf uitbreiden.

Een aantal varkensboeren heeft met de nu aangehouden boeren de coöperatieve vereniging Neveco opgericht. Het grondgebied van de aangesloten agrariërs wordt gebruikt voor de afzet van varkensmest. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij vecht deze regeling aan. Het wil het aantal varkens terugdringen. Een aantal varkensboeren is eveneens gearresteerd.

Accountantsbureau Abab in Tilburg zou een adviserende rol hebben gespeeld bij de samenwerkingsovereenkomsten tussen akkerbouwers en varkenshouders. Via een juridische constructie zouden de veehouders zo de grondgebonden mestproductierechten van de akkerbouwers krijgen. Hierdoor waren varkenshouders in staat om meer dieren te houden.

In de afgelopen jaren zijn meerdere agrarische ondernemers veroordeeld voor schijnconstructies met varkenshouders en pluimveehouders. Abab werd verschillende keren met de juridische constructies in verband gebracht. LTO-Nederland bevestigt dat de samenwerkingsverbanden tussen akkerbouwers en veehouders omstreden zijn. „In april dit jaar kreeg een pluimveehouder nog 50.000 euro boete opgelegd wegens een schijnconstructie,” aldus een woordvoerder.

De regelgeving is volgens de Westelijke Land- en Tuinbouworganisatie (WLTO) zo ingewikkeld en ondoorzichtig, dat het een kwestie van interpretatie is. Het is aan de rechter om te bepalen wie het bij het rechte eind heeft. Volgens de WLTO in Zuid-Holland-Zuid is een dergelijke omvangrijke actie ongekend voor Nederland. Zolang de rechter nog geen uitspraak heeft gedaan, mogen de ondernemers niet in hun bedrijfsvoering worden beperkt, is de mening van de WLTO.

Ook wethouder C. Molendijk van de gemeente Korendijk is onaangenaam verrast. „De manier waarop deze mensen in alle vroegte van hun bed zijn gelicht is op z’n zachtst gezegd zeer onfatsoenlijk. Mensen werden opgepakt alsof ze de grootste misdadigers waren, ik heb dat van verschillenden gehoord. Om zeven uur ’s morgens stormden mensen van de AID naarbinnen, de boeren mochten niet eens meer alleen naar het toilet. Ik heb daarover mijn grote ongenoegen uitgesproken bij de AID. Ik heb de oorlog meegemaakt, als je het allemaal hoort leek het wel een razzia.”

De AID heeft zich volgens Molendijk niet eens gerealiseerd dat velen midden in de oogsttijd zitten. Dat bleek na vragen aan AID-coördinator Hogerduin. Ook aan een coördinatiecentrum in de Hoeksche Waard was niet gedacht. De burgemeesters Van der Hart en Heijkoop van Oud-Beijerland en Cromstrijen hebben de afgelopen dagen eveneens voortdurend contact gehad met de diverse instanties, waaronder het openbaar ministerie.