De krant van 7 augustus gaf een samenvatting van een artikel dat dr. H. de Leede schreef voor het jongste nummer van Kontekstueel. In dat artikel wil hij het gesprek op gang brengen over nut en noodzaak van een eventuele bisschop in de Protestantse Kerk in Nederland.Het is goed er op te letten dat De Leede niet meer doet dan een goed gedocumenteerd voorstel leveren in genoemd tijdschrift om een discussie over een en ander op gang te krijgen. Geruchten als zou de Protestantse Kerk binnenkort rooms zijn, mogen dus naar de fabeltjeskrant worden verwezen.

Het gaat om niet meer dan het op gang brengen van een eventuele discussie, en het is zeer de vraag of hem dit kerkbreed lukt. De Protestantse Kerk in Nederland is daarvoor te diep geworteld in het belijden van de Kerk van de Reformatie dan dat het eventueel invoeren van een episcopale structuur in een kerkelijke handomdraai zou kunnen plaatsvinden. Het lijkt me goed in deze ook een zekere nuchterheid te betrachten, opdat niemand over eventueel ophanden zijnde kerkelijke ontwikkelingen zich, in meer dan één opzicht, zou verblijden of treuren.

Bisschop Ryle
De Leede heeft gelijk als hij in genoemd artikel stelt dat de gereformeerde ambtsleer niet een-op-een terug te vinden is in de Schrift. Formeel gezien, wél materieel! En dit is al een hele geruststelling.

Het is ook waar dat de bisschop vanouds een plaats had in de Vroege Kerk. En het is ook waar dat, wereldwijd gezien, veel kerken van de Reformatie de bisschop of superintendent kenden en kennen. Zo zijn we in onze kringen bevriend geraakt met bisschop J. C. Ryle uit het Engeland van de negentiende eeuw, die op zijn beurt weer bevriend was met de baptist en prins der predikers C. H. Spurgeon. We lezen hun preken nog altijd graag en met grote waardering. Het zal ook waar zijn dat Luthers bezwaar zich niet richtte tegen het bisschopsambt in Rome als zodanig, maar tegen de verwording daarvan.

Sola Scriptura
Met dit laatste ben ik op een vitaal punt aangekomen: de verwording en het misbruik van het bisschopsambt. Naar mijn inzicht heeft de Reformatie van de zestiende eeuw hier voor altijd schoon schip gemaakt door met kracht de centrale plaats van het Woord te poneren: sola Scriptura! Niet de kerk met daarachter de bisschop, of de paus als hoofdbisschop, en niet de bisschop met achter hem de kerk, maar het Woord van God heeft het voor het zeggen. Weer anders gezegd, niet wat de kerk in de persoon van de bisschop zegt, maar wat God in en door Zijn Woord zegt, dat is beslissend en doorslaggevend.

Vandaar dat de Reformatie met kracht geleerd heeft dat Jezus Christus het enige Hoofd of Opziener en Bisschop van Zijn kerk is. Dit heeft de Reformatie geleerd, in tweeërlei zin, in de hitte van de strijd. En dit kostte de puriteinen goed en bloed in het Engeland van de zeventiende eeuw. Met andere woorden, dit inzicht is uitgekristalliseerd op een vitaal punt te midden van de verwarring en de beroering der geesten.

Weer anders gezegd: de Geest (!) bracht het Woord weer tot spreken. Dáár lag de garantie voor de voortzetting van de Kerk der eeuwen, en niet in de bedienaar van het Woord, al zou hij bisschop wezen.

Gesleutel
Ik meen dat we dit minimaal geleerd mogen hebben van de geschiedenis van de Kerk van de Hervorming. En wie zijn geschiedenis niet kent, is gedoemd haar over te doen. Met alle respect voor de scribent, kom ik in mijn waardering voor een en ander toch niet verder dan dit voorstel onder te brengen in de categorie: gesleutel in de marge.

Het Woord zal het doen!

De auteur is hervormd emeritus predikant en onder meer schrijver van het boek ”Prediking in de crisis”.