De ministers van Buitenlandse Zaken waren enkele dagen terug, aan de vooravond van het reces, nog een keer bijeen. Zij gaven het startschot voor de intergouvernementele conferentie, afgekort igc. Dat is het jargon voor verdragsonderhandelingen tussen de regeringen.Het voorgaande project van dit soort werd in 2004 afgerond met overeenstemming over de ontwerpgrondwet. Die sneuvelde bij de ratificatieprocedure in Frankrijk en Nederland. Nu begint het overleg over een gewijzigd voorstel, met de bedoeling half oktober daarover te beschikken.

Begin van het overleg? Eigenlijk klopt dat niet. Het belangrijkste overleg is namelijk reeds achter de rug. Deze igc draagt in dat opzicht een bijzonder karakter. De uitkomst ervan staat op voorhand zo goed als vast. Er ligt al het politieke akkoord van de top van de regeringsleiders in juni. Toen zijn de inhoudelijke beslissingen genomen. De afspraken moeten enkel nog worden vertaald in juridische formuleringen. De werkzaamheden zullen zich dan ook vooral afspelen op technisch niveau, tussen deskundigen. De politici komen er alleen aan te pas als er onverhoopt toch problemen rijzen.

Dat dit laatste gebeurt, mogen we niet uitsluiten. Polen toonde zich vijf weken geleden bij de moeizame onderhandelingen een ultieme dwarsligger en niemand zal er vreemd van opkijken als het op enig moment probeert de uiteindelijke consensus op bepaalde delen weer open te breken. Maar het vindt dan waarschijnlijk alle overige lidstaten tegenover zich. Warschau hoeft na de halsstarrige houding bij dit en andere dossiers niet op veel begrip te rekenen.

Nu de kruitdampen van de slag om de grondwet van vorige maand zijn opgetrokken en we de reacties van de afgelopen periode bezien, kunnen we constateren dat er in ieder geval een knap compromis op tafel ligt. Lof voor bondskanselier Merkel, die fungeerde als de architect daarvan.

Niemand is helemaal tevreden en tevens kan iedereen het resultaat verdedigen tegenover zijn critici. Meer zat er voor beide kampen, de voor- en de tegenstanders van de constitutie, gewoon niet in. Er zijn geen echte winnaars en verliezers. Bij de juichstemming binnen de Nederlandse delegatie aan het slot van de top vallen kanttekeningen te plaatsen. Tegelijk benadrukken de pleitbezorgers van het oorspronkelijke document graag dat, hoewel ze aanvankelijk teleurgesteld waren, de aangebrachte correcties voor de dagelijkse praktijk van weinig invloed zijn.

Elementen die duiden op een staatsstructuur zijn geschrapt: het verdrag heet niet langer grondwet, vermelding van vlag en volkslied zijn eruit verdwenen. Dat lijkt niet zonder betekenis. De pretenties zijn daarmee naar beneden bijgesteld. Het ziet ernaar uit dat de dynamiek van de eenwording voorlopig is teruggeschroefd naar een lager toerental. Een goede zaak. Laat de EU zich concentreren op de vereiste samenwerking voor het oplossen van gemeenschappelijke problemen, zonder burgers de schrik aan te jagen dat Brussel straks alles voor het zeggen krijgt.

Tegelijk constateren we met de voorstanders van de grondwet dat de inhoud van de hervormingen in de werkwijze van de Unie nauwelijks afwijkt van wat in de gestrande versie was opgenomen. Zo treedt er een vaste voorzitter aan, is een lidstaat straks niet permanent vertegenwoordigd in de Europese Commissie en vindt er vaker besluitvorming bij meerderheid plaats. Dat zijn stappen die een verdere integratie ondersteunen. Ze zijn onvermijdelijk als je met een club van 27 partijen slagvaardig wilt opereren.