Voorzitter Pöttering van het Europees Parlement had vooraf nog benadrukt: „Het schrappen van die symbolen van eenheid en saamhorigheid zou een enorme vergissing zijn.” Zijn waarschuwing mocht echter niet baten.In het kamp van de teleurgestelden dichten sommigen vooral premier Balkenende in dit verband een kwalijke rol toe. De volksvertegenwoordigers in het EP zagen in mei de bui al hangen. Toen hij naar Straatsburg kwam voor een debat met hen, hadden velen demonstratief een vlaggetje voor zich neergezet op de tafel van hun werkplek.

Inderdaad heeft de Nederlandse delegatie in de onderhandelingen sterk aangedrongen op het verwijderen van verwijzingen naar het blauwe vlak met de twaalf gele sterren en naar het slotdeel uit de negende symfonie van Beethoven. Die doen te veel denken aan de vorming van een superstaat. De kiezers hebben bij het referendum in 2005 aangegeven dat ze niets moeten hebben van een ontwikkeling in die richting, en daar dien je nu eenmaal rekening mee te houden.

Het stemde Giscard d’Estaing, architect van de gestrande ontwerpconstitutie, vorige week bij een optreden in Brussel weemoedig. „Dag vlag, arme Beethoven”, mijmerde hij in een gedachtewisseling met EP-leden. Hij verwees naar de resultaten van de eurobarometers, de periodieke opiniepeilingen van de Europese Commissie. Die tonen aan dat een grote meerderheid van de bevolking in de 27 lidstaten positief aankijkt tegen vlag en volkslied. „Die maken Europa herkenbaar en brengen het dichter bij de burger. En dan toch ze afschaffen: onbegrijpelijk en tegenstrijdig”, mopperde de oud-president van Frankrijk.

Maar gelukkig voor hem en anderen zijn er ook signalen die hoop bieden. Voorzitter Leinen van de constitutionele commissie uit het Europarlement herinnerde eraan dat bij de viering van de Franse nationale feestdag dit jaar voor het eerst op de Champs-Elysées behalve de Marseillaise de Ode aan de Vreugde had geklonken; met dank aan Sarkozy, die de regie voerde over de festiviteiten op de 14e juli.

En het EP laat het er niet bij zitten. Pöttering heeft aangekondigd dat hij zal nagaan of het dundoek en de hymne kunnen worden opgenomen in het interne reglement van deze EU-instelling. Wellicht schalt in de toekomst bij bijzondere gelegenheden door de luidsprekers in de vergaderzaal de muziek van Beethoven.

Discussie rond vlag en volkslied. Maar eigenlijk gaat het daar niet om, want ze verwerven weliswaar geen officiële status, maar ze blijven gewoon bestaan en het gebruik ervan zal niet veranderen. Zelfs afgevaardigde Belder van CU-SGP stelde Giscard d’Estaing gerust: Nederland zal de Europese vlag niet zomaar strijken, verzekerde hij hem.

Waar het wel om draait, zijn de idealen die zij tot uitdrukking brengen. De strijd om de symbolen is een symbolische strijd om het gedachtegoed van de Europese integratie. Ook wat dat betreft hoeven de vrienden van de grondwet niet ontevreden te zijn. De plannen zijn ontdaan van ambitieuze elementen die de indruk wekken van een transformatie van de Unie tot een volwaardige staat - en dat mogen de eurosceptici als winst beschouwen, maar de inhoud van het beoogde wijzigingsverdrag wijkt nauwelijks af van die van het oorspronkelijke ontwerp. Het proces naar een steeds meer verenigd Europa verloopt misschien langzamer dan waar het eerder naar uitzag, maar het gaat wel door.

Reageren aan scribent? buza@refdag.nl.