Acht op de tien chirurgen van het ziekenhuis San Donato in Milaan zijn verwikkeld in een proces of zijn voorgeleid wegens vermeende schuld bij het overlijden van een patiënt. Toegegeven, het is voor Italianen over het algemeen een lage drempel om justitie in te schakelen en de meeste artsen worden in dergelijke zaken ook vrijgesproken, maar feit is dat er iets grondig mis is met de Italiaanse gezondheidszorg.Volgens een onderzoek van een controle-instelling in de zorg is bijna de helft van de sterfgevallen in ziekenhuizen te wijten aan fouten als gevolg van werkdruk en stress. In een vijfde van de gevallen sterven patiënten nodeloos omdat de dienstroosters niet goed aansluiten en in een tiende van de gevallen is slechte communicatie tussen de behandelend artsen de (vermoedelijke) doodsoorzaak.

De woordvoerder van de ”Vereniging voor onterecht beschuldigde artsen” schrijft het hoge aantal meldingen van medische fouten (ook) toe aan roddel. „Er moet een einde komen aan de slechte gewoonte van doktoren en verplegers om in het bijzijn van patiënten kwaad te spreken over hun collega’s.” Patiënten en hun familieleden zouden zo worden uitgelokt om de schuld bij de arts te leggen.

Het neemt niet weg dat het aantal sterfgevallen door nalatigheid hoog ligt. Alleen al in het gewest Lombardije lopen jaarlijks ongeveer 2000 rechtszaken tegen artsen en verpleegkundigen wegens dodelijke fouten. Ter vergelijking: het verkeer eist daar zo’n 700 levens. En dan te bedenken dat Italië een slechte naam heeft op het gebied van verkeersveiligheid. Jaarlijks worden ongeveer 225.000 ongelukken geregistreerd die het leven kosten aan 5500 mensen.

Dit jaar kwamen verschillende opmerkelijke ziekenhuisfouten in de openbaarheid. In februari beging een arts van het Florentijnse ziekenhuis Careggi een fout door organen van een aidspatiënt te implanteren bij drie patiënten. Ze lopen een hoog risico op hiv-besmetting.

In dezelfde maand stierf een 70-jarige patiënt met bloeddrukproblemen nadat ze een verkeerd medicijn kreeg toegediend. Daarnaast stierven acht mensen op verdachte wijze in het ziekenhuis van Castellaneta in Apulië. Het sterke vermoeden bestaat dat medisch personeel het beademingsbuisje voor zuurstoftoevoer verwisseld had met het stikstofbuisje.

Het is niet voor het eerst dat medisch personeel naar de verkeerde ampul grijpt. Een vrouw die juist bevallen was van een gezonde baby kreeg in een ziekenhuis in Turijn een injectie toegebracht die per abuis curare bevatte, een vergift dat in de anesthesiologie wel in kleine hoeveelheden gebruikt wordt om patiënten tijdens operaties te verslappen. „Ik voelde plotseling alle kracht in me wegvloeien,” vertelde ze de krant La Repubblica. „Ik voelde me verlamd raken. Mijn ademhaling stokte. Ik leef alleen nog maar omdat ik met mijn laatste krachten een arts kon wenken.” Die gaf haar direct een antidosis. „De ampul”, excuseerde de chef de clinique zich, „is vrijwel gelijk aan die van een darmmedicijn. Het is niet de eerste keer dat de verpakkingen te veel op elkaar lijken. Het ministerie van Gezondheidzorg moet erop toezien dat er beter verschil wordt gemaakt.”

De kwaliteit van het Italiaanse gezondheidswezen is niet per definitie slecht. Veel publieke ziekenhuizen zijn verouderd en bieden slechte dienstverlening. Maar er zijn ook kwalitatief heel goede overheidsinstellingen. Ook de kwaliteit van private instellingen loopt uiteen. Uit verschillende kwaliteitsonderzoeken blijkt dat het onderlinge verschil in ziekenhuizen groot is. Slecht uit de bus komen vaak gezondheidsinstellingen in Zuid-Italië en de grote steden. Zo moest de afdeling hematologie in een Napolitaans ziekenhuis in januari zijn deuren sluiten wegens een rattenplaag.

De regionale verschillen hebben te maken met het feit dat de Italiaanse gezondheidszorg gewestelijk is georganiseerd. Waar de organisatie effectief verloopt, is de zorg beter.

Zo is de situatie in het gewest Latium, waar de hoofdstad Rome ligt, een janboel doordat er al twee jaar een politieonderzoek loopt naar de regionale beheerder op verdenking van corruptie. Politici, leveranciers en ziekenhuizen streken publieke gelden op door niet uitgevoerde diensten te laten uitbetalen.

Op een congres over risicomanagement in de ziekenhuisbranche is uitgerekend dat 320.000 Italianen in hun leven ooit slachtoffer worden van een medische fout. Niet zozeer een hogere gezondheidszorgbegroting, maar goed bestuur zou veel slachtoffers kunnen voorkomen.