missen de auteurs in hun antwoord op zijn reactie (RD, 28 augustus) de centrale notie, namelijk dat structurele ontwikkelingshulp een dure en ineffectieve vorm van symptoombestrijding is die allerlei ongewenste neveneffecten heeft. Zij neemt de noodzaak tot structurele veranderingen weg. Uit vele studies blijkt dat er geen simpel positief verband is tussen hoogte van hulp en mate van economische ontwikkeling. Vijftig jaar ontwikkelingshulp heeft in Afrika erg weinig economische groei opgeleverd. Tanzania bijvoorbeeld verkeert zelfs in grotere armoede dan voorheen. Het slechten van handelsbelemmeringen is veel effectiever dan alle hulp bij elkaar. Maar in het debat over ontwikkelingshulp lijkt politieke correctheid belangrijker te zijn dan bewezen effectiviteit. Over doelen en middelen gesproken!

Dat de auteurs de effectiviteit van de naoorlogse Marshallhulp als een argument pro ontwikkelingshulp misbruiken, geeft blijk van weinig historisch en actueel besef: de demografische, economische en infrastructurele aspecten van het naoorlogse Europa zijn onvergelijkbaar met die van de derde wereld nu.

Hoewel de auteurs schoorvoetend toegeven dat het bestaan van het broeikaseffect minder zeker is dan eerst gesteld, gaan ze niet inhoudelijk in op mijn bezwaren tegen deze ”broeikashypothese”. Wel hebben ze het ongefundeerd over een razendsnelle afname van de biodiversiteit. Maar van slechts 0,7 procent van alle planten- en diersoorten wordt verwacht dat zij de komende vijftig jaar zullen verdwijnen, niet 20 tot 50 procent, zoals alarmistische milieuactivisten ons proberen te laten geloven. Ze stellen dat we beter te vroeg kunnen ingrijpen dan te laat. Het klimaat is echter een principieel chaotisch systeem waardoor de betrouwbaarheid van de voorspellingen sterk afneemt met de lengte van de periode waarover men uitspraken doet. Ook de effecten van alle in Kyoto en Bonn voorgestelde maatregelen zijn daarom niet in te schatten. Wel is duidelijk dat al die maatregelen naar schatting jaarlijks mondiaal tussen de 150 doller en de 350 miljard dollar kosten (versus 50 miljard dollar ontwikkelingshulp). Ook hier wordt, net als bij ontwikkelingshulp, een uiterst duur ”geneesmiddel” aangeprezen waarvan volslagen onduidelijk is wat het effect zal zijn.

Tot slot: nergens in mijn artikel heb ik betoogd dat kapitalisme het ultieme doel zou zijn in een mensenleven, of gesuggereerd dat we met betrekking tot het milieu actief rentmeesterschap overboord moeten zetten. Geld verwordt inderdaad gemakkelijk tot afgod, en naastenliefde is christenplicht. Ik heb daar op het eind van mijn reactie uitvoerig op gewezen. Het onbarmhartige citaat over frontjes voor mobieltjes dat de auteurs in dit verband mij in de mond proberen te leggen, getuigt van ongehoord cynisme.

De auteur is ict-adviseur bij het ministerie van Justitie.