TNT kondigde al in 2004 aan 200 miljoen euro in China te willen investeren. Nu de Europese postmarkt kleiner wordt door onder meer de opkomst van e-mail, zoekt het concern naar nieuwe mogelijkheden om te blijven groeien.De keuze voor China lijkt logisch. Geen land ter wereld laat al een decenniumlang jaar na jaar een economische groei van tussen de 9 en 10 procent zien. Bovendien zit de Chinese export enorm in de lift, en waar geëxporteerd wordt, is vraag naar expressvervoer. Daar komt bij dat arbeid in China relatief goedkoop is en dat er voldoende hoogopgeleide mensen te krijgen zijn. „Er studeren jaarlijks miljoenen ingenieurs af aan de universiteiten”, aldus TNT-bestuursvoorzitter Peter Bakker.

Inmiddels beschikt het bedrijf over twee nieuwe Boeing 747-vrachttoestellen die vooral op de Chinese markt zullen worden ingezet. In maart rondde TNT de overname van het Chinese expressbedrijf Hoau af voor een nog niet bekendgemaakt bedrag.

Ook investeerde TNT flink in het eigen Life Science Center in Sjanghai, een hypermodern distributiecentrum dat is gespecialiseerd in medicijnen, bloedmonsters en medische apparatuur. Volgens Bakker is TNT bezig een flinke voorsprong te nemen op een markt waar uiteindelijk de concurrentie ook niet omheen kan.

De imposante skyline van Sjanghai lijkt het succesverhaal van China te onderstrepen. Het centrum van de stad, een metropool met naar schatting tussen de 15 en 20 miljoen inwoners, is een oerwoud van wolkenkrabbers. ’s Avonds is Sjanghai een zee van lichtreclames.

Bovendien kent de bouwlust van de Chinezen bijna geen grenzen. Hele wijken worden gesloopt om plaats te maken voor nieuwe hoogbouw. De bouwkranen werken bijna 24 uur per dag door. Uit alles blijkt dat Sjanghai vooruit wil en daarvan willen veel westerse bedrijven profiteren.

Voor een buitenlands bedrijf is zakendoen in China echter lang geen garantie voor succes, waarschuwen kenners. De Amerikaanse Lois Tretiak kent de valkuilen. Zij werkt voor Economist Intelligence Unit en heeft ruim 35 jaar ervaring in de volksrepubliek. Volgens Tretiak is het voor een bedrijf vooral van belang op de hoogte te blijven van de situatie, contact te houden met de autoriteiten, en vooral te leren van andermans fouten. „Geïnformeerd zijn én blijven, dat is de sleutel.”

Economie en politiek zijn in China nauw verweven. Dat zorgt aan de ene kant voor stabiliteit. Het land wordt autoritair en met strakke hand geregeerd volgens het systeem van vijfjarenplannen. Dat betekent dat het bedrijfsleven voor een lange periode weet waar het aan toe is. Keerzijde is dat dit systeem gepaard gaat met een overvloed aan bureaucratie en trage veranderingen.

Ondernemingen krijgen in China te maken een oerwoud van wetten en regels, die ook nog per regio verschillen. Zo heeft een bedrijf als TNT bijvoorbeeld te maken met honderd verschillende belastingregimes, vertelt directeur Michael Drake van TNT China. Ook kent China geen landelijke vergunning om zaken te doen. In elke provincie gelden andere regels.

Dat ondervindt bijvoorbeeld het Life Science Center van TNT. Het centrum is voorzien van de modernste technologie, niet alleen om ervoor te zorgen dat temperatuur en luchtvochtigheid in de loods stabiel zijn, maar ook om de administratie bij te houden. Desondanks eisen de inspectiediensten dat ook papieren voorraadlijsten worden bijgehouden. „De autoriteiten geloven niet in systemen”, aldus directeur Jwee Hua Tan van het Life Science Center.

Ook de overname van Hoau verliep niet zonder slag of stoot. Het duurde twee jaar voor de acquisitie kon worden afgerond. Een scala aan overheidsorganen moest de transactie goedkeuren, waaronder de mededingingsautoriteiten. Door de overname kwam immers de grootste private wegvervoerder van het land in buitenlandse handen.

TNT is er evenwel van overtuigd dat het Chinese avontuur goed zal aflopen. Het bedrijf denkt het land goed genoeg te kennen en draagt dat uit in de slogan ”We Know China”. Volgens TNT zal zowel de export als de binnenlandse markt blijven groeien, ongeacht de politieke ontwikkelingen. Michael Drake is ook niet bang voor een crisis in China, waarvan veel analisten al maanden roepen dat die onvermijdelijk is. Zelfs als de economische groei vertraagt, valt er voor TNT veel te winnen in China, aldus Drake.