Na een halfuur kwamen ze luid huilend terug. Gewond en totaal overstuur vertelden ze hun verhaal. Een groep oudere allochtone meisjes vond het nodig om zonder oorzaak de drie nichtjes tegen de grond en een muur te slaan. Wel vonden die aanvalsters het nodig om opmerkingen te maken over refokleding. Na medische verzorging en verhoor van de politie reed te middernacht de familie naar hun plattelandsdorpje met een geschokt en angstig kind.Sociale veiligheid
In de afgelopen decennia is de Nederlandse samenleving sterk veranderd. Ontwikkelingen met ingrijpende invloed beroerden onze samenleving: grootschalige immigratie, de individualisering en de vergrijzing. Net als veel westerse landen heeft Nederland niet alleen te maken met een feitelijke toename van criminaliteit en overlastgevend gedrag, maar ook met wijdverbreide gevoelens van onveiligheid. In de achterliggende jaren heeft de overheid de sociale veiligheid dan ook hoog op de politieke agenda geplaatst.

Sociale veiligheid wordt zeker in eerste instantie veroorzaakt door de relatief hoge criminaliteit. Maar onveiligheid wordt ook in de hand gewerkt door ontwikkelingen in de maatschappij. Het gebrek aan sociale cohesie kan de oorzaak zijn van een gevoel van onbehagen in een bepaalde woonbuurt. Men leeft geheel langs elkaar heen. Overlast van een bepaalde groep bewoners of verloedering van de buurt kan oorzaak zijn van het gevoel van onveiligheid. Ook vergrijzing en het multiculturele karakter van een buurt zijn aanwijsbare factoren van onveiligheid. Gevoelens van onbehagen en onveiligheid worden versterkt doordat mensen onvoldoende vertrouwen hebben in instanties die hun veiligheid moeten waarborgen.

De overheid staat voor de uitdaging een veiliger samenleving te organiseren. Dus de aandacht moet niet alleen uitgaan naar de criminaliteitsbestrijding maar ook naar de maatschappelijke voorwaarden waaronder sociale veiligheid mogelijk is.

Herkenbaarheid
Als we de oorzaken van het gevoel van onveiligheid bestuderen dan komt een gemeenschappelijke factor naar voren: een gevoel van onbekendheid, anonimiteit en ”er alleen voor staan”. Dat kan veroorzaakt worden door grootschaligheid en anonimiteit in de openbare ruimte, maar ook door de snelle veranderingen die in onze samenleving plaatsvinden, waardoor de mens zich niet voldoende gesteund weet door de overheid.

Om sociale veiligheid te creëren, is het nodig dat de overheid zich actief gaat bemoeien met het bieden van een herkenbare omgeving. Een omgeving waarin vertrouwen en herkenbaarheid kunnen ontstaan en groeien, en waarin normen en waarden die burgers belangrijk vinden een plaats krijgen. We denken dan aan sociale cohesie, samen verantwoordelijk zijn, gemeenschapszin, vertrouwen en sociale samenhang.

Organiseren
Hoe organiseert nu een overheid die herkenbaarheid in een maatschappij die ontwikkelingen laat zien die een tegenovergestelde richting aanwijzen.

Een enkele gedachte. Een aantal oplossingsrichtingen zijn interessant om uit te werken.

Organiseer de aanwezigheid van functionarissen, loketten en dergelijke op publiek toegankelijke plaatsen en zet die kleinschalig op zodat deze herkenbaar blijven.

Laat politie en justitie zichtbaar aanspreekbaar zijn zodat deze adequaat kunnen reageren bij problemen.

Het gezamenlijk actief werken aan normen en waarden in de openbare ruimte geeft helderheid in een samenleving die zich kenmerkt door een diversiteit aan vaak botsende leefstijlen.

Organiseer banden door gezamenlijke activiteiten tussen mensen in hun omgeving. Dit bevordert de sociale cohesie en de communicatie tussen burgers.

Het opstellen van een veiligheidsagenda lijkt mij een uitdaging voor de lokale overheden.

Reageren aan scribent? welbeschouwd@refdag.nl.