„We maken ons zorgen over de Amerikaanse investeerders die veel geld pompen in de aankoop van land en distilleerderijen om ethanol te produceren”, zegt Joao Pedro Stedile, de leider van de Braziliaanse landlozenbeweging MST.De Amerikaanse landbouwgigant Cargill kocht bijvoorbeeld de grootste ethanolfabriek in de deelstaat Sao Paulo, samen met 356.000 hectare suikerrietvelden. Nog twaalf andere Braziliaanse distilleerderijen gingen recent over in buitenlandse handen.

„Ook Soros is van de partij”, waarschuwt Stedile. Adeco, een bedrijf waarvan de miljardair George Soros meerderheidsaandeelhouder is, heeft 900 miljoen dollar (671 miljoen euro) geïnvesteerd in de bouw van drie ethanolfabrieken in Zuid-Brazilië. Via een investeringsfond wil zakenman Soros ook nog eens voor 750 miljoen euro land kopen in Brazilië.

Volgens een recente studie van het in landbouwkundig marktonderzoek gespecialiseerde FNP-Instituut stijgen de prijzen van landbouwgrond inderdaad snel in Brazilië. In de deelstaat Sao Paulo moeten sinaasappelboomgaarden en weiden plaatsmaken voor nieuwe suikerrietvelden; de grondprijzen zijn het afgelopen jaar met 70 procent omhooggeschoten. In het arme noordoosten van het land zijn akkers die geschikt zijn voor de teelt van suikerriet zelfs 84 procent duurder geworden.

De productie van biobrandstoffen past in het „model van de grote kapitalisten die een alliantie van gevestigde belangen hebben gevormd, met aan de ene kant de transnationale ondernemingen en aan de andere kant de Braziliaanse grootgrondbezitters”, zegt Stedile.

De Braziliaanse regering, die biobrandstoffen op de internationale agenda heeft gezet, geeft toe dat er een probleem is. „Er moeten regels komen om te verhinderen dat de productie van ethanol niet samengaat met de uitbreiding van het grootgrondbezit of ten koste gaat van het milieu of van kleine boeren”, zegt minister van Landbouwontwikkeling Guilherme Cassel.

Volgens hem kunnen de productie van biobrandstoffen en van levensmiddelen elkaar echter perfect aanvullen, net zoals grootschalige landbouw en gezinslandbouw naast elkaar kunnen bestaan. Cassel vindt dat er wel een grendel moet worden geschoven voor de aankoop van land door grote buitenlandse investeerders. „Dat stelt ons zelfs voor problemen in termen van internationale soevereiniteit.”

Volgens Stedile zijn grootschalige en kleinschalige landbouw moeilijk verzoenbaar. De Braziliaanse agrobusiness zet volgens Stedile in op exportlandbouw op immense akkers, waarbij veel kunstmest en bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. De MST staat een andere landbouw voor, die „gericht is op de milieuvriendelijke productie van een veelheid aan voedselgewassen voor lokaal gebruik en die de boeren op het platteland wil houden”, zegt Stedile.

Afgelopen week waren 18.000 MST-leden in de hoofdstad Brasilia voor het nationale congres van de beweging. De beweging komt op voor een doorgedreven landhervorming om alle Braziliaanse boeren in staat te stellen een menswaardig bestaan op te bouwen.

„De agrobusiness houdt landhervormingen tegen, want die houden in dat grote landbouwbedrijven worden opgedeeld en dat de teelt van uiteenlopende gewassen voor de Braziliaanse markt wordt gestimuleerd”, doceert Stedile.

Volgens de pastorale landcommissie bezit 3,5 procent van de Braziliaanse landeigenaars 60 procent van de beste landbouwgrond, terwijl de armste 40 procent van de boeren het met 1 procent van de grond moet stellen.