Vooral moslims die als zodanig te herkennen zijn, zoals vrouwen en meisjes met een hoofddoekje, zijn het slachtoffer. „Er worden allerlei rare dingen naar ons hoofd geslingerd. Veel verbaal geweld dus”, zegt Karacaer, die op 11 september meedoet aan twee bijeenkomsten ter herdenking van de terroristische aanslagen in de Verenigde Staten. Aan de antimoslimstemming dragen de leden van het nieuwe kabinet ook bij, vindt hij. „Daar wordt het niet beter van.”

Ook vice-voorzitter A. el-Boujoufi van de Marokkaanse moskeeorganisatie Ummon noemt de positie van moslims in het algemeen slechter. „Dat merk je dagelijks.” Wat hem vooral stoort, is dat er in de media bijna altijd negatief over moslims wordt bericht. Vroeger was het nog wel eens positief.

Wat hem verder opvalt, is dat in de media heel vaak alle moslims over één kam worden geschoren. „Bedoeld is dan een klein groepje extremistische moslims, waar wij geen contact mee hebben”, zegt el-Boujoufi.

Op de werkvloer is na 11 september een klimaat ontstaan waarin moslims zich „niet prettig voelen”, zegt beleidsmedewerker D. Garcia Soto van de vakcentrale FNV. Volgens collega’s uit de diverse bonden hebben islamitische werknemers last van indirecte verwijzingen door autochtone landgenoten naar de terreuraanslagen en de daders daarvan, allen moslimfundamentalisten.

De discriminerende opmerkingen komen meestal in de vorm van een grap en zijn daardoor moeilijk aan te pakken, aldus Garcia Soto, die bij de FNV secretaris etnische minderheden is. Vooral moslims die achter de lopende band en in de kassen werken, hebben er last van. Het is volgens de FNV-medewerker puur een gevoelskwestie. De discriminatie uit zich niet in concrete daden.

Moslimwerknemers ondervonden in de eerste drie maanden na de aanslagen de meeste hinder van de grappen en andere opmerkingen. Daarna namen deze af. Maar sinds de Tweede-Kamerverkiezingen in mei zijn de discriminerende opmerkingen weer toegenomen, zegt Garcia Soto.

De ’proefballonnetjes’ over het asielbeleid van LPF-minister Nawijn van Vreemdelingenbeleid en Integratie versterken die ontwikkeling volgens hem. De bewindsman pleitte recent onder meer voor de uitzetting van criminele Marokkanen met een Nederlands paspoort. Garcia Soto vindt dat de regering haar verantwoordelijkheid voor de integratie van allochtonen beter moet oppakken.

De FNV gaat samen met een koepelorganisatie van zwarte migranten- en vluchtelingenvrouwen een project opzetten om discriminatie op de werkvloer te bestrijden. Een onderzoek in vier regio’s in Nederland en ook in België moet eind volgend jaar inzicht geven in de ernst van de situatie.

Het verband dat velen legden tussen de terreuraanslagen en aanhangers van de islam, leidde in weken na de ramp tot opvallend veel incidenten tegen moslims. Die kregen vooral in de grote steden te maken met dreigementen, verbaal en lichamelijk geweld en veel negatieve uitlatingen.

Ook de Landelijke Vereniging van Anti Discriminatie Bureaus en Meldpunten (LVADB) registreerde bekladdingen, vernielingen en gevallen van brandstichting bij moskeeën en islamitische instellingen. Zeker 81 incidenten die vorig jaar bij de LVADB werden gemeld, houden verband met de aanslagen. De organisatie beschikt niet over recente cijfers, maar volgens de woordvoerder komen bij de afzonderlijke meldpunten geen meldingen meer binnen die daaraan direct zijn toe te schrijven. „Eigenlijk hoor je niemand meer over 11 september”, zei hij.

De aanslagen hebben een enorme invloed gehad op de samenleving en met name de positie van moslims daarin, maar dat indirecte effect is moeilijk te meten, benadrukt de woordvoerder. Bovendien hebben zich in de afgelopen maanden ingrijpende politieke veranderingen voorgedaan, zoals de opkomst van de LPF en de bijbehorende ideeën over de islam.