Eerst een stukje voorgeschiedenis. De Nederlandse Orde van Advocaten (in het vervolg: de Orde) heeft eerder zelf voorgesteld een experiment met ”no cure, no pay” te starten voor de letselschadepraktijk, dat wil zeggen bij letsel als gevolg van ongelukken of medische fouten. Onze overweging was dat het slachtoffer vaak nalaat zich tot een advocaat te wenden, of afhaakt vanwege de kosten en onzekerheden. Dit geldt vooral voor particulieren met een inkomen vanaf modaal, omdat die geen aanspraak kunnen maken op door de overheid gefinancierde rechtsbijstand.Procederen is veelal duur. Gewoonlijk declareren advocaten op uurbasis, en het aantal uren loopt snel op naarmate een zaak ingewikkelder is. Daarom bestaat in de praktijk van de letselschade, dat weten we bijvoorbeeld uit de VS en Engeland, behoefte aan andere beloningsvormen om de advocaat te betalen.

”No cure, no pay” betekent: niets betalen als er niets binnenkomt, maar als er wél schadevergoeding komt, moet daarvan een overeengekomen percentage aan de advocaat worden betaald. ”No win, no fee” is een afgezwakte vorm van ”no cure, no pay”, namelijk geen ”fee” bij geen ”cure” - dat is dus hetzelfde. De beloning van de advocaat bestaat echter niet uit een percentage van de schadevergoeding, maar is gerelateerd aan de werkelijk door de advocaat aan de zaak gewerkte uren. Dergelijke beloningsvormen zijn in Nederland door de Orde zelf tot op heden verboden.

De Orde had dus voor de letselschadegevallen een experiment met ”no cure, no pay” voorgesteld, om de toegang tot het recht voor slachtoffers te vergroten. Dit voorstel is echter door de minister van Justitie in 2005 verboden. Minister Donner vond het in strijd met de kernwaarden van het beroep van advocaat. Zo zou de advocaat zich te zeer verbinden met de uitkomst van de zaak en dus niet meer onafhankelijk zijn. Ook vreesde hij voor het zogenoemde ”cherry picking”: het aannemen door de advocaat van vermoedelijk lucratieve zaken en het weigeren van zaken waar hij niets in ziet.

De Orde had zelf ook oog voor de mogelijke nadelen, en juist daarom een goed begeleid en beperkt experiment voorgesteld.

In het rapport van april 2006 van de Commissie Advocatuur -een door het kabinet ingestelde commissie die de rol van de advocatuur in de moderne rechtsstaat moest doorlichten en die ook naar de hiervoor genoemde beloningsvormen moest kijken- wordt de variant van ”no win, no fee” voorgesteld.

Over dit rapport is vorige week met de Kamer overlegd, en bij die gelegenheid deelde minister Hirsch Ballin mee aan een experiment met ”no win, no fee” te denken, maar merkwaardig genoeg niet voor letselschadezaken. Hirsch Ballin verwees voor die gevallen naar een voorstel van de Tilburgse universiteit, gesubsidieerd door Justitie, om de afdoening van letselschadezaken voor de burger te vereenvoudigen. Het gaat dan om een convenant met de verzekeraars.

Wij als Orde hebben twijfels of dit voldoende is om de toegang tot het recht voor slachtoffers te verruimen.

Erg duur
De minister wil dus wel een experiment met ”no win, no fee” voor andere zaken dan letselschadegevallen. Zijn redenering is: deze beloningsvorm kan de burger die (net) niet in aanmerking komt voor gesubsidieerde rechtsbijstand helpen naar een advocaat te gaan.

De Orde is het met die redenering van harte eens. Als men geen rechtsbijstandsverzekering heeft, is voor de burger met een middeninkomen een advocaat gewoonweg erg duur. De Orde juicht elk initiatief toe om voor die rechtzoekende de toegang tot het recht te verruimen en heeft dit onderwerp zelf hoog op haar beleidsagenda staan.

De Orde zal graag met Justitie over een experiment overleggen. Wij denken aan een zo ruim mogelijke toepassing van ”no win, no fee”. Dus voor zo veel mogelijk soorten zaken. Wij zijn niet bang voor ”cherry picking” of voor verlies van onafhankelijkheid bij de advocaat. Je kunt dat juist in een experiment goed meten en waar nodig tegengaan. Laten we daarom vooral experimenteren en bezien of zo’n nieuwe beloningsvorm verantwoord kan worden toegepast.

De auteur is deken van de Nederlandse Orde van Advocaten.