Nederlands eerste ’dovenfabriek’ opende vrijdag de deuren in Groningen. Negen dove werknemers en een horende chef gaan hier vanaf maandag dakkapellen, kunststof kozijnen en schuifpuien produceren.Willem Bossebroek (28) -doof vanaf zijn geboorte- staat te popelen om aan de slag te gaan. Na zijn vmbo voltooide hij een mbo-opleiding tot werktuigbouwkundige. Desondanks zat hij de afgelopen jaren hoofdzakelijk werkloos thuis, net als de meeste van zijn nieuwe collega’s. „Bedrijven zijn huiverig om dove mensen in dienst te nemen”, zegt hij. „Je zou je handicap soms het liefste willen verzwijgen.”

In totaal werkte Bossebroek ongeveer een jaar lang als metaalbewerker. Het werk beviel hem op zich prima, de pauzes waren wat minder leuk. „Horende mensen praten dan gezellig met elkaar. Op die momenten hing ik er maar een beetje bij.”

In De Verbinding is doof zijn echter de normaalste zaak van de wereld. Bossebroek: „We zijn het allemaal en juist daarom kunnen we prima met elkaar communiceren. Ik ben hier ook niet die jongen met een handicap, maar een volwaardige werknemer.”

tussenkop (u16(Gevecht

Het initiatief voor de dovenfabriek komt van Toine van Bijsterveldt uit het Drentse Peize. Samen met zijn vrouw wil hij werkgelegenheid bieden aan dove mensen. Belangrijkste drijfveer hiervoor is de handicap van hun oudste zoon Tijl (17), die doof werd geboren. Van Bijsterveldt: „Pas na ongeveer een jaar kwamen we erachter. Aanvankelijk maakte ik me geen zorgen. Ik dacht: het is toch een lekker jong?”

Al snel ontdekte Van Bijsterveldt dat het allemaal niet zo simpel lag. „Tijl had er natuurlijk weinig aan wanneer hij alleen in ons gezin prima zou functioneren. Hij moest ooit toch de maatschappij in.”

Dus verdiepte de organisatiedeskundige zich volledig in de toekomst van zijn zoon. „Eerst houd je je vooral bezig met zijn opleiding. Later volgde het perspectief op de arbeidsmarkt.” Dat viel tegen. „Voor doven blijkt dit haast een gevecht op leven of dood te zijn.”

Omdat communiceren met horende collega’s moeizaam verloopt, is een gewone baan veelal niet voor doven weggelegd, legt Van Bijsterveldt uit. Al zijn er natuurlijk ook succesverhalen. „Een dove tandarts, enkele dove juristen: ik ken ze allemaal. Helaas gaat die vlieger niet voor iedereen op. Een groot deel van de 15.000 doven in Nederland hangt thuis werkloos op de bank. En als ze werk vinden, is het doorgaans maar van korte duur.”

Biedt De Verbinding het eerste jaar werk aan negen dove werknemers -acht mannen, één vrouw-, de bedoeling is om al snel door te stoten tot 25 personeelsleden, zegt Van Bijsterveldt, zelf algemeen directeur van De Verbinding. „We hebben genoeg aanmeldingen binnengekregen. Stuk voor stuk van gemotiveerde en hooggekwalificeerde mensen.”

Opvallend genoeg ontvangt de fabriek geen subsidie. Om desondanks voldoende winstgevend te zijn, moet er in het eerste jaar een omzet worden gedraaid van 1 miljoen euro. Binnen enkele jaren moet dat groeien naar 3,5 miljoen euro. Van Bijsterveldt: „We produceren tegen marktconforme tarieven. Binnen een jaar moeten we een positief bedrijfsresultaat kunnen boeken.”

Samen met drie andere echtparen zijn Van Bijsterveldt en zijn vrouw aandeelhouder in De Verbinding. Rijk hoeven ze er niet van te worden. „Al zou ik het natuurlijk wel prettig vinden wanneer we over een paar jaar onze investering hebben terugverdiend.”

In totaal staken de gezinnen al 665.000 euro in het project. Daarnaast werd er geld ingelegd door Triodos Bank, Start Foundation, Stichting Vrienden van Effatha en de investerings- en ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland, NOM.

tussenkop (u16(Veiligheid
In De Verbinding lijkt werk vooralsnog ruim voorhanden. Kozijnenfabriek Schipper uit het Noord-Hollandse Opmeer staat garant voor de afname van alle dakkapellen, kozijnen en schuifpuien, aldus directeur Vincent Schipper. „We starten met een opdracht voor 10.000 manuren in het eerste jaar. De jaren erna willen we tot ongeveer 35.000 uur aan werk uitbesteden.”

Samen met gevelbouwbedrijf Rollecate in Staphorst verzorgde Schipper Kozijnen de opleiding voor de dove werknemers. Schipper: „Ik was al enthousiast, maar sindsdien loop ik over van het vertrouwen in dit project. De gedrevenheid en de betrokkenheid van deze mensen heeft me oprecht verbaasd. Daar kunnen wij allemaal nog wat van leren.”

Aan de veiligheid voor de dove werknemers is gedacht, verzekert Van Bijsterveldt. „Dankzij speciale lampen kunnen de werknemers zien of de zaagmachines draaien of stilstaan. En wanneer een collega met de vorkheftruck een andere werknemer nadert, ontvangt deze via een apparaat in zijn broekzak een trilsignaal.”

Of zoon Tijl na zijn opleiding zelf in De Verbinding aan de slag gaat, is overigens nog niet duidelijk. Van Bijsterveldt: „Dat hoeft ook niet, zo lang hij maar goed terechtkomt.” Al hoopt hij er stiekem wel op. „Het zou natuurlijk mooi zijn. In deze fabriek voelen doven zich gewoon mens.”