Zij wees erop dat zowel de artsen als de toetsingscommissies die euthanasiegevallen moeten beoordelen, blijkens het onderzoek goed met de euthanasiewet uit de voeten kunnen. Bussemaker onderschreef verder de conclusie dat de wet zowel de zorgvuldigheid als de transparantie van de euthanasiepraktijk heeft vergroot.Over de verbetering van de palliatieve zorg toonde Bussemaker zich verheugd. Ze ziet het als bevestiging dat de palliatieve zorg in Nederland kwalitatief van hoog niveau is. Bussemaker zei verder „erg onder de indruk” te zijn geraakt van de bezoeken die zij de afgelopen dagen aan hospices en sterfhuizen heeft gebracht.

De staatssecretaris liet zich niet verleiden tot speculaties omtrent de motieven van artsen om rond het levenseinde in toenemende mate voor palliatieve sedatie te kiezen. „Ik verwijs naar datgene wat het rapport hierover zegt.” Hoogleraar medische ethiek J. van Delden, een van de onderzoekers, zei dat de belangstelling voor palliatieve sedatie zeker niet alleen leeft bij artsen. „Er zijn ook patiënten die daaraan uit zichzelf de voorkeur geven boven euthanasie.”

Bussemaker ging wel in op de vraag hoe de verschillende handelwijzen omtrent het levenseind zich volgens haar tot elkaar verhouden. Daarover zei ze: „Enkel het bestaan van palliatieve zorg mag voor artsen geen reden zijn een patiënt euthanasie te weigeren. Soms kan euthanasie een waardig sluitstuk zijn, maar deze wet geeft patiënten geen recht op euthanasie.”

Hoogleraar gezondheidsrecht J. Gevers noemde de euthanasiewet flexibel en toekomstbestendig. Hij benadrukt dat de wet nieuwe patiëntgroepen die in aanmerking willen komen voor euthanasie niet categorisch uitsluit, maar de rechter enige manoeuvreerruimte biedt. De ruimte die er in dit opzicht is, wordt echter wel begrensd door de essentiële kenmerken van de wet, zo benadrukte Gevers echter. „Zelfbeschikking van de patiënt is niet van doorslaggevende waarde. In het beoordelen van euthanasieverzoeken speelt de arts een centrale rol.” Op dit moment wijzen artsen in Nederland jaarlijks ruim 6000 euthanasieverzoeken af.

Artsen die een euthanasieverzoek dat aan de criteria voldoet inwilligen, maar bij de praktische uitvoering in de fout gaan door bijvoorbeeld te kiezen voor verkeerde middelen of te hoge doses, moeten niet worden vervolgd door de strafrechter maar door de tuchtrechter, aldus Gevers. „Als onderzoekers sluiten we ons in dat opzicht aan bij de bestaande praktijk.”

De motieven van artsen om euthanasieverzoeken af te wijzen, verdienen volgens de onderzoekers nader onderzoek. Daarnaast vinden zij dat ook de controle op niet-gemelde euthanasiegevallen en of sterfgevallen die vergezeld gaan van een andere ingreep dan euthanasie periodiek op hun zorgvuldigheid zouden moeten worden getoetst.

Ook de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) gaat afgewezen euthanasieverzoeken nader onderzoeken. Volgens een woordvoerster is dat nodig: „In sommige gevallen is de weigering van artsen in onze ogen onterecht.”

Opmerkelijk is verder dat ongeveer een derde van alle zorginstellingen er een euthanasiebeleid op nahoudt dat strenger is dan vanwege de euthanasiewet zou hoeven. Zo zijn er instanties die weigeren euthanasie te verrichten bij patiënten die nog niet in een terminale fase zijn.

VVD en SP toonden zich donderdag niet verrast door de trend dat palliatieve sedatie steeds meer de plaats van euthanasie inneemt. Wel zijn zij bezorgd over de keuzevrijheid van patiënten. Volgens SP-Kamerlid Kant „mag het niet zo zijn dat artsen palliatieve sedatie opleggen voor hun eigen gemak.”

SGP-leider Van der Vlies stelt na kennisname van het rapport „dat je dankbaar moet zijn als je ziet dat het macrobeeld is dat het aantal gevallen van euthanasie daalt.” Toch heeft ook hij zijn vragen bij de verschuiving van euthanasie naar palliatieve sedatie. „Er kan bij mensen die in de laatste fase van hun leven zijn een moment komen dat je geen medische ingrepen meer moet doen, dat je eerbiedig moet terugtreden als de dood kennelijk nadert. Maar het moeilijke bij palliatieve sedatie is dat ook de verzorging van de patiënt grotendeels wordt gestaakt.”