Voor de SGP en de ChristenUnie is het leven dierbaar. Dat is hun motivatie om te strijden tegen abortus en euthanasie. Onderzoeken naar (alternatieven voor) abortus en euthanasie kunnen daarom op hun steun rekenen.Zou die zorg om leven ook gelden voor de tienduizenden doden in Irak? Zou het de christelijke partijen pijn doen dat zij met de Nederlandse regering een Amerikaanse oorlog in Irak hebben gesteund; een oorlog die weinig heil heeft gebracht, zeker niet voor christenen? En zouden de levenslievende ChristenUnie en SGP niet willen nagaan hoe de Nederlandse regering tot die steun is gekomen en gebleven?

Apart mandaat
Vier jaar geleden vielen de Verenigde Staten Irak binnen, ook al wilden VN-wapeninspecteurs nog langer onderzoek doen om vast te stellen of Irak nog massavernietigingswapens kon produceren en gebruiken. De Nederlandse regering steunde de Amerikaanse inval, waar de EU-partners Frankrijk en Duitsland nog een apart mandaat van de VN-Veiligheidsraad nodig achtten. De Nederlandse regering zag in Iraakse belemmeringen van VN-wapeninspecties voldoende reden voor haar steun. Ze gaf formeel aan niet militair betrokken te zijn bij de inval, maar assisteerde wel militair bij de bezetting van Irak.

De inval in Irak gaf de Amerikanen gelegenheid hun troepen terug te trekken uit Saudi-Arabië, dat zich onveilig voelde sinds Saddam Hussein in 1990 buurland Koeweit had proberen te veroveren. Het vertrek van niet-islamitische troepen van heilige, islamitische bodem betekende een steen des aanstoots minder in de gespannen relatie tussen de VS en de islamitische wereld na 9/11. De inval in Irak maakte bovendien een einde aan het brute regime van Saddam Hussein, dat onder Koerden en sjiieten flink had huisgehouden.

De Amerikaanse bezettingmacht is uiteindelijk formeel omgezet in een volkenrechtelijk geaccepteerd bestuur van Irak, met daarbijbehorende verkiezingen en grondwet.

Weinig rooskleurig
De feitelijke situatie ziet er nu echter weinig rooskleurig uit. Er woedt een burgeroorlog die al vele levens heeft geëist; tienduizenden vluchtelingen hebben hun heil gezocht in Jordanië en Syrië. De Amerikaanse militaire aanwezigheid kan niet meer op veel bijval rekenen. De verwachting is dat het sektarisch geweld nog op grotere schaal moet uitwoeden, alvorens de partijen vanwege oorlogsmoeheid een deal over de machtsverdeling willen sluiten. Waar Iraakse christenen onder Saddam Hussein nog hoge functies mochten bekleden, is er voor hen in deze burgeroorlog weinig ruimte meer.

De (verwachte) dood van tienduizenden Irakezen lijkt voor ChristenUnie en SGP nog onvoldoende om het Nederlandse parlement te laten onderzoeken of de besluitvorming en de informatie die aan de steun van de regering aan de Amerikaanse inval ten grondslag lagen, wel correct waren. Het zou partijen die parlementaire controle en internationaal recht hoog in het vaandel hebben staan echter sieren na te gaan waarom de Nederlandse regering achter de VS ging staan. Vinden ChristenUnie en SGP goede bedoelingen zoals de val van een brute dictator afdoende om niet grondig te onderzoeken of de prijs van tienduizenden doden was te voorzien?

Wellicht dat een goede verstandhouding met de Amerikaanse grootmacht voor hen afdoende is om de steun van het kleine Nederland niet kritisch door te lichten. Betekent dat dat ChristenUnie en SGP in volgende gevallen weer steun van de Nederlandse regering accepteren voor (Amerikaanse) aanvallen op dictaturen zonder eenduidig VN-mandaat?

Srebrenica
Een parlementair onderzoek geeft de mogelijkheid om lessen te leren over het belang van brede, internationale steun voor een volkenrechtelijke legitimiteit van oorlog, over de kwaliteit van inlichtingen aan het kabinet, en over het belang van een plan hoe op te treden na een militaire inval. De lessen kunnen bijvoorbeeld helpen bij besluitvorming over nieuwe oorlogsmissies, waar de ChristenUnie nu alleen voor is als er een perspectief is op echte vrede, veiligheid, godsdienstvrijheid en naleving van mensenrechten.

Net als bij Srebrenica vinden Nederlandse politici het lastig om hun beslissingen tot militaire operaties te onderzoeken. Met hun voorliefde voor leven, waarheid en internationaal recht ligt er een schone taak voor ChristenUnie en SGP om alsnog een parlementair onderzoek (of een parlementaire enquête) in bijvoorbeeld de Eerste Kamer te lanceren.

De auteur is politicoloog aan de Universiteit Leiden.