De Vereniging Eigen Huis (VEH) gooit de knuppel in het hoenderhok. Het moet eens afgelopen zijn met dat gerommel op de woningmarkt. Want gesjoemeld wordt er. In vier maanden tijd heeft Eigen Huis 169 meldingen met 194 klachten gekregen over vriendjespolitiek bij de verdeling van nieuwbouwwoningen. „Een topje van de ijsberg”, vermoedt VEH–directeur mr. Marlies Pernot.

Ongeloof
De reacties van gedupeerden bij het meldpunt van Eigen Huis liegen er niet om. „Ik dacht dat we in een democratie leefden. Dit lijken wel Oostblokpraktijken.” Een inwoner van Amersfoort is boos op het gemeentebestuur. „Ik vind het ronduit schandalig dat de gemeente hieraan meedoet.” Een Enkhuizenaar: „Eerst was er teleurstelling, later vooral veel ongeloof.”

Sommigen gaan prat op hun oneerlijk verkregen goed. Een Amsterdammer: „Op de golfclub vertelde een van de leden trots dat zijn vrouw via relaties op haar werk bij de gemeente een leuke woning in het project Westdok wist te krijgen.” Een ander reageert bitter: „Ik ben zeer teleurgesteld. Ik heb zelf geen enkele connectie op dit gebied.” Een man uit Weert: „In de huidige gang van zaken mag je niet uitgaan van gelijke kansen.”

De gemeente Best doet of haar neus bloedt. „Als u bij Philips werkt, krijgt u toch ook korting op een tv?” Ook Apeldoorn maakt het bont. „Het is toch vrije sector?” Alsof een eerlijke verdeling van schaarse goederen dan plotseling overbodig is. Een gezin uit Ridderkerk kiest daarom eieren voor zijn geld. „We zijn maar naar België verhuisd.”

Niet openbaar
Apeldoorn staat nummer 1 in de top–9 van gemeenten waar het niet pluis is. Marnix Wilbrink uit Beekbergen kan erover meepraten. Medio vorig jaar heeft de hardware engineer, werkzaam bij het elektrotechnisch installatiebedrijf Croon, informatie opgevraagd bij de makelaarskantoren Hunink en Holtrigter en OGA voor het nieuwbouwproject Buiten Tuinen in de Apeldoornse wijk Osseveld.

„Tot mijn verbazing zag ik op het inschrijfformulier van Hunink en Holtrigter de vraag staan: Heeft u een woning in Apeldoorn? OGA ging nog een stap verder. Die vroegen niet alleen of we een woning hadden in Apeldoorn, maar ook of we die eventueel via hen zouden willen verkopen”, vertelt Marnix. „Dat zijn gekke vragen in zo’n stadium.”

Het verloop van de niet–openbare toewijzingsprocedure maakte Marnix nog wantrouwender. „Een collega van me vulde netjes in dat hij een woning aan de Koning Lodewijklaan achterliet. En OGA zou die mogen verkopen. Op een dag belde de makelaar of ze zijn huis mochten komen bezichtigen.” Zo gezegd, zo gedaan. „Tijdens de bezichtiging, kreeg hij te horen dat hij in aanmerking kwam voor het nieuwbouwproject… Ze willen eerst zekerheid dat ze de bestaande woning mochten verkopen.”

Voorrang
Het resultaat van de toewijzingsprocedure lijkt het vermoeden van gesjoemel dik te onderstrepen. „Een groot aantal bewoners van het project blijkt hun oude huis via OGA te hebben verkocht. Ik kan het niet hard maken, maar blijkbaar hebben deze kandidaten voorrang gehad bij de toewijzing. De makelaar heeft het slim gespeeld. Op deze manier verdient hij twee keer aan één klant.” Kassa!

Marnix: „Bij het invullen van het formulier had ik echt het gevoel: Heeft dit voor mij nog zin? Als starter laat je geen woning achter om te verkopen. Als ik dat invul, kan ik het project waarschijnlijk verder wel vergeten.”

Boos is Marnix niet. „Maar het klopt niet. Ik kan me niet voorstellen dat dit de bedoeling is. De gemeente moet regels opstellen voor een eerlijke verdeling.” De jonge Beekbergenaar heeft bij Eigen Huis en de plaatselijke politiek aan de bel getrokken. SGP–raadslid J. Leune overweegt schriftelijke vragen te stellen aan het college. Zich druk maken over de kwestie doet Marnix niet meer. „Ik heb een huis gekocht in Beekbergen en op 24 april hopen we te trouwen.”

Oneerlijk
Makelaars geven hun praktijken soms grif toe. Twee van tien nieuwbouwwoningen in de Apeldoornse wijk Ugchelen zijn al verkocht vóór de presentatie van het project. Directeur O. van Schaverbeke van Rodenburg Makelaars uit Apeldoorn doet geen moeite te ontkennen. „Eén woning is verkocht aan onze eigen makelaar, de andere aan een relatie.”

Eén woning van elf nieuwe aan de Duivenlaan in Apeldoorn is al van tevoren gereserveerd. De zus van projectontwikkelaar Gerardts krijgt een voorkeursbehandeling. Met toestemming van de gemeente. Wettelijk mag het misschien allemaal zijn toegestaan, lekker zit het woningzoekers natuurlijk niet. Een inwoner van Heteren zegt in het onderzoeksrapport: „Het is ontzettend oneerlijk voor mensen die op een eerlijke manier aan een huis willen komen.”