Verschillende hypotheekverstrekkers in de VS zijn in de problemen geraakt omdat huiseigenaren hun rente en aflossing niet meer kunnen betalen. „Sommige mensen lenen te veel en als het economisch klimaat tegenzit, krijgen wij problemen”, aldus woordvoerder Joseph Antos van Coast Financial Holdings. Dit bedrijf bouwt betaalbare huizen en is ook eigenaar van de bank die de hypotheken voor deze huizen verstrekt.Zijn commentaar wekt de nodige ergernis van Caroline Murrow van de Sovereign Bank in New York. Zij begeleidt mensen die een hypotheek aanvragen. „De afdeling marketing van onze bank is zo agressief dat mensen soms een veel te hoge hypotheek krijgen. Ik heb sommige klanten geadviseerd om van hun hypotheek af te zien, omdat zij onvermijdelijk in de problemen zouden komen. Banken die nu zelf in zwaar weer zitten, danken dat voor een deel aan hun eigen agressieve marketing.”

Klopt dat? „Ik denk het wel, zij het dat iedereen natuurlijk z’n eigen verantwoordelijkheid heeft bij het afsluiten van een hypotheek”, meent Christian Weller, economisch adviseur van de denktank Center for American Progress in Washington. „Banken hebben hun maatstaven voor zogeheten subprime hypotheken een paar jaar geleden, toen het iedereen goed ging, aanzienlijk versoepeld. Daarbij gaat het om hypotheken voor mensen die een groter risico vormen. Sommige banken hebben te veel risico genomen”, aldus Weller.

Het Amerikaanse hypotheeksysteem verschilt van het Europese. Vroeger was een hypotheek met een looptijd van 30 jaar normaal in de VS. Met de dalende rente, gekoppeld aan een stijgende welvaart, kwam een soepeler systeem in de mode, waarbij hypotheken worden afgesloten voor een kortere periode. Gaat het iemand beter of daalt de rente, dan kan die persoon besluiten om z’n huis te herfinancieren. De winst wordt dan vaak omgezet in consumptieve aankopen.

Wanneer wordt bedacht dat de Amerikaanse consument goed is voor twee derde van het bruto nationaal product dan kan rustig worden gesteld dat dit ’extra inkomen’ heeft bijgedragen tot het herstel van de economie na de laatste recessie.

Maar een systeem van flexibele renten betekent natuurlijk ook dat banken de rente op korte termijn kunnen verhogen als die oploopt. Kan iemand dan niet betalen, dan zijn de problemen daar.

Dit is overigens niet het enige probleem. Veel welgestelde Amerikanen zagen de huizenmarkt als een gunstige speculatiemogelijkheid. Zo investeerden Alan en Linda Ellman uit Plainview (New York) twee jaar geleden in een huis dat WCI Communities in Florida ging bouwen. Het huis was deel van een groot project. „De markt in Florida was solide met gestaag stijgende prijzen. Via WCI konden wij een redelijke hypotheek krijgen voor dat huis. Dat zou na voltooiing verkocht kunnen worden met zeker 40.000 dollar (ruim 30.000 euro) winst. Een goede zaak en onze aanbetaling bedroeg maar 12.000 dollar”, aldus Alan Ellman. Maar de huizenmarkt stortte in en WCI Communities wil geld zien, anders wordt het huis niet afgebouwd.

De Ellmans kijken nu tegen een schuld aan die hen misschien dwingt om hun eigen huis in Plainview te verkopen. „Dit was niet bepaald de bedoeling”, verzucht Linda Ellman. Zoals de Ellmans zijn er tienduizenden investeerders in de VS die misgegokt hebben, ondanks de indringende waarschuwingen van oud-voorzitter van de Federal Reserve Alan Greenspan, die al jaren waarschuwde voor de „onvermijdelijke implosie van de huizenmarkt.”

Het is duidelijk dat hier niet alleen problemen dreigen voor gewone huiseigenaren en speculatieve hypotheeknemers, maar ook voor banken die te makkelijk hebben geleend. „Banken die geld uitgeleend hebben dat zij zelf weer geleend hebben, dus er dreigt een kettingreactie onder financiële instituten wanneer hypotheeknemers niet meer betalen. Dat betekent dat beleggers hun vertrouwen verliezen en dit soort bedrijven afstoten. Dat brengt weer verliezen mee voor andere beleggers”, aldus Michael Branca van investeringsbank Lehman Brothers.

Als grote groepen Amerikanen failliet gaan, heeft dat gevolgen voor de autosector. Er rijdt vrijwel geen ongefinancierde auto rond in Amerika. Verder zullen faillissementen dwingen tot het aanhalen van de broekriem. „Dat betekent minder consumptieve uitgaven, waarmee een belangrijke motor van onze economie uitvalt. Dat verklaart waarom men momenteel wereldwijd deze Amerikaanse crisis met de nodige zorg volgt”, aldus Branca.