Allereerst mijn felicitaties aan Koenders. Ik ben ervan overtuigd dat internationale samenwerking in het kabinet-Balkenende IV met de benoeming van Koenders een compliment krijgt. Hij heeft in zijn Kamerperiode getoond dat het thema hem aan het hart gaat.In een recent interview geeft Koenders, toen nog lid van de Tweede Kamer, aan dat een minister voor Ontwikkelingssamenwerking, van welke politieke kleur ook, altijd steun verdient, omdat daarmee de stem van de armen in de Trêveszaal aan tafel komt. Op deze uitspraak wil ik mijn tips baseren.

Eén: Als je namens de armen in de Trêveszaal zit, daagt dat je uit om vanuit de armen te denken. Dat is niet alleen technisch en technocratisch, maar ook vanuit waarden en waardenoriëntaties. De waarden van armen zijn anders dan die in Europa en Europese parlementen en ministeries. De uitdaging voor Koenders ligt in het denken vanuit de, veelal religieus geïnspireerde, waarden van armen. Dat vereist een breed denken als het gaat om zaken waar juist waarden een belangrijke rol spelen, zoals de bestrijding en preventie van hiv/aids en reproductieve gezondheidszorg. Het kan ook een belangrijke rol spelen in corruptiebestrijding en het denken en doen rond vrede en veiligheid. Het door minister Van Ardenne ingestelde kennisplatform voor religie kan hier blijvend een positieve en stimulerende rol in spelen.

Twee: Internationale samenwerking wordt complexer, maar in de praktijk juist steeds sterker versimpeld door een sterke sturing op cijfers. Koenders zou de uitdaging op moeten pakken om de kwaliteit van internationale samenwerking hoger op de agenda te krijgen. De kwaliteit bepaalt immers de duurzaamheid van internationale samenwerking. Voor Koenders ligt er de uitdaging om de Millennium Development Goals (MDG’s) in een bredere ontwikkelingsagenda voor na 2015 te plaatsen en internationaal aandacht te vragen voor de marginaliserende effecten van eenzijdige concentratie op de MDG’s. Dat daagt bijvoorbeeld uit om iets te doen aan de massale opeenhoping van lagereschoolstudenten voor wie geen vervolg(vak)onderwijs is geregeld omdat dat onder andere geen deel is van de MDG’s, en voor wie onderwijs dus geen duurzaam effect heeft op hun leven.

Drie: Denken vanuit armen vraagt om korte lijnen naar de armen. Daarbij is een sterke en versterkte rol voor het gevarieerde particuliere veld van onmisbaar belang. Een continue beleidsdialoog met de particuliere organisaties in Nederland én het Zuiden is daarbij nodig.

Koenders mag overigens ook het Nederlandse particuliere veld uitdagen. Op drie terreinen: Laat het particuliere veld aantonen dat het draagvlak in Nederland heeft. Dat omvat meer dan de 25 procent eigen bijdrage in het huidige subsidiesysteem. Daag het particuliere veld uit tot samenwerking en zet een daadwerkelijke bonus op samenwerking; die bonus ontbreekt in het huidige subsidiestelsel. Laat het particuliere veld klip en klaar aantonen dat het het vertegenwoordigen van armen uit het Zuiden in de eigen organisatie geborgd heeft.

Vier: Betrek het midden- en kleinbedrijf (mkb) bij ontwikkeling. Onze ervaring is dat er grote uitdagingen en kansen liggen in het betrekken van het mkb in Nederland en het Zuiden bij met name economische ontwikkeling.

Een laatste tip: maak van de OS-minister een IS-minister: internationale samenwerking. Daarmee erken je dat buiten ontwikkelingssamenwerking meerdere actoren nodig zijn om armoede te bestrijden.

Ir. Jan Lock, directeur Woord en Daad