Ze was een gevreesd politica, de dichteres Henriette Roland Holst, geboren Van der Schalk. Ze schreef de Nederlandse tekst voor de Internationale en was auteur van sociaal bevlogen gedichten. Als socialiste ontmoette zij grootheden als Troelstra, Trotski en Lenin en ze dweepte zelfs met de Russische Revolutie, totdat de terreur van Stalin haar tot andere gedachten bracht. Over het landgoed dwalend waar zij het grootste gedeelte van haar leven vertoefde, kun je je dat nauwelijks voorstellen. Hier schreef zij haar ontroerend mooie gedichten over het stukje natuur dat haar lief was en dat zij tot het laatst van haar leven koesterde.

De Buisse Heide bij Zundert, vlak bij de Belgische grens, was familiebezit. ’s Zomers toog de familie Van der Schalk per koets naar het zuiden. Toen Henriettes moeder in 1941 overleed, erfde zij met haar broer het bos- en heidegebied dat nog alle schoonheid bevat die Henriette later in gedichten bezong. „Toen in het voorjaar ’k hierheen ben gekomen/ bloeide het bos van ’t kleurig violet/ der rhododendrons: zij spanden hun net/ tusschen ’t struikgewas en de larixbomen.”

Klaterende lach
Sinds 1945 is het landgoed van Natuurmonumenten en ”Henriettes wandeling”, drie jaar geleden uitgezet, is er een om hartelijk aan te bevelen. Het landgoed Buisse Heide is boordevol afwisselende schoonheid. Op deze warme augustusdag staat de heide op punt om in „kleurig violet” uit te barsten en veldleeuweriken zorgen voor een onophoudelijke muzikale begeleiding. Witte zandpaden gaan over in geheimzinnige, donkere slingerpaadjes die tussen de loofbomen in het bos verdwijnen. Nergens kun je op een warme dag beter zijn dan hier. Boven je hoofd ritselen de bladeren. Een omgevallen boom is mooier dan veel met zorg vervaardigde kunstwerken.

Als je de moeite neemt de gedichten van Henriette te lezen die langs de route zijn geplaatst, valt op hoeveel geluiden er in het bos zijn. Je hoort het zachte suizen van de wind door de bladeren. Onder de hoge varens rent iets weg. Een konijn? Een vogel? Er knapt een takje, een dennenappel rolt over het mos tot voor mijn voeten en de klaterende lach van de groene specht schalt tussen de hoge stammen. „Soms valt een eikel niet ver van ons neder,/ Een kort geluidje; even krast een kauw/ of vliegt een vogel op, dan heerscht de stilte weder.” Het lijkt alsof Henriette het gisteren schreef in plaats van in 1947.

Idyllisch bekoorlijk
Henriette trouwde in 1896 met Richard Roland Holst, die graficus en kunstenaar was en te boek stond als dandy en charmeur. Volgens geschiedschrijvers bleef het huwelijk dankzij de loyaliteit van Henriette in stand. Niettemin vermoed je wel waarom zij tot een regel als „liefde is heel het leven niet” kwam. Het huwelijk bleef kinderloos, maar Henriette was omringd door mensen die van haar hielden. Elke zomer ontving ze gasten op de Angorahoeve, een wit landhuisje met een rieten kap. Het bijna 200 hectare grote landgoed werd door veel gasten bewonderd en bezocht, onder anderen door Herman Gorter en zijn vrouw en neef Adriaan Roland Holst.

„De dagen gingen voorbij met veel wandelen, fietsen en zwemmen, luieren in het bosch of op de veranda van het kleine, iets boven de weg liggende landhuisje, dat van de zuidkant uitziet op een weitje, afgesloten door een rij oude, knoestige wilgen. Een plek zoo lieflijk, vredig en idyllisch bekoorlijk, dat elk mensch, die daar komt, door haar stille, blije harmonie getroffen wordt”, schreef Henriette.

Volgens de fraai uitgevoerde wandelroute werd tot ver in het najaar buiten gegeten en speelde Henriette later op de avond piano, of lazen de gasten bij het haardvuur bijvoorbeeld ”Oorlog en vrede” van Tolstoi.

Vrijwel alle ingrediënten uit bovengenoemde passage zijn nog aanwezig. Hoewel je niet vanaf de veranda naar het weitje kunt kijken, passeer je ze wel. Vanuit het bos zie je de kleine, door bos omzoomde weilanden met koeien en kalfjes of met een paar prachtige werkpaarden die herinneringen oproepen aan tijden dat deze Belgische knollen de ploeg door de aarde trokken.

Stilte
Helaas ontnemen ook hier opschietende maïsvelden af en toe het uitzicht over de landerijen. Jammer dat ik de verrekijker niet heb meegenomen, want het wemelt hier van vogels. Op een enkele wandelaar in de verte na, heb ik het rijk alleen. Het is heerlijk om bij de gedichten van Henriette wat weg te mijmeren, terwijl het gezoem van bijen en insecten je in gedachten terugvoert naar de zomers van toen.

Vooral de latere -naoorlogse- gedichten zijn werkelijk prachtig. „Ik heb de stilte weder liefgewonnen:/ een korte poos was ik van haar vervreemd/ maar nu heb ik opnieuw haar liefgewonnen,/ ik mag weer drinken aan haar klare bronnen/ en zwerven door haar schaduwbeemd.”

Het schijnt dat Henriette zich ten slotte voelde aangetrokken tot het ethisch socialisme maar haar strijd tegen onrecht bracht haar niet dichter bij God. Op deze wandeling kom je in het bezingen van de schepping en de Schepper niet tegen. Je treft alleen een regel uit 1946: „De dorpsklok maant, roept samen, meet de tijd./ Eromheen ligt de uitgebloeide heide.”

De theekoepel staat er nog en die is wel toegankelijk, al houdt een jong, verliefd stel iedereen op afstand. Geef ze eens ongelijk, waar kun je beter minnekozen dan hier. Henriette zou naar de pen gegrepen hebben.

Hier moet het pad linksaf slaan, maar even ben ik de draad kwijt en sta ik midden in het bos. Op een paar meter afstand springt een ree tussen de bomen en verdwijnt in het open grasland, waar hij met fantastische sprongen onbedoeld een onvergetelijk moment creëert.