Wel gedurfd: het nationalistische Turkije legt Nederland op toch vooral antinationalistisch te zijn. Want daar kwamen de woorden van de Turkse president Sezer tijdens het staatsbezoek door Nederlandse prominenten wel op neer. „Nauwgezet volgen we de maatregelen die worden genomen om de Turkse gemeenschap de sociale rechten te geven die ze verdient, om hun taal en culturele identiteit te behouden en hun welzijn en welvaart in Nederland.” Want anders? Het was nog net geen dreigement. Hield koningin Beatrix zich tijdens het staatsbezoek op de vlakte, president Sezer schroomde niet om politieke uitspraken te doen.Als Turkije de welvaart en het welzijn van de onderdanen in het eigen land altijd gekoesterd zou hebben in de mate die Sezer schetst, zou hij zich nooit druk hebben hoeven maken om welvaart en welzijn van onderdanen in het buitenland. Want de Turkse Nederlanders zullen toch niet voor niets naar Nederland en andere westerse landen zijn geëmigreerd? De waarheid is dat Nederland de Turkse Nederlanders geen strobreed in de weg legt als ze rechtmatig in Nederland verblijven. Zo is mij geen rapport van Amnesty bekend over onrechtmatigheden tegen Turkse Nederlanders in ons land, bijvoorbeeld in een politiecel.

Er schijnen wel wat ’akkefietjes’ te zijn geweest van en in Turkije zélf, tegen de éígen onderdanen. „Onderzoeken naar marteling en mishandeling schoten nog altijd schromelijk tekort, hetgeen erop wees dat de rechterlijke macht niet bereid was om verantwoordelijken voor mensenrechtenschendingen te berechten. Een overweldigend klimaat van straffeloosheid overheerste”, lees ik in het ”Jaarboek Turkije 2006” van Amnesty International.

Wat het behoud van taal en identiteit betreft, interessant dat Sezer dat noemde. Bedoelt hij ook het Koerdisch? „De vrijheid van meningsuiting werd verder aan banden gelegd doordat op grote schaal beperkingen werden opgelegd aan het gebruik van minderheidstalen in het openbare leven. Op grond van artikel 81 van de Wet inzake politieke partijen werden veelvuldig aanklachten ingediend wegens het uitspreken of slaken van woorden in het Koerdisch.” Een ernstig vergrijp klaarblijkelijk, maar dan wel in Turkije.

Uncle Sam
Legt de Nederlandse overheid Turkse Nederlanders geen strobreed in de weg, de Turkse overheid zit zelfs Turken die al lang en breed in Nederland wonen nog dwars. Veronderstel dat ik Hasan ben. Het lijkt mij dan niet handig dat -wanneer ik een dubbele nationaliteit heb, geïntegreerd ben in Nederland en daar poog een carrière op te bouwen- de Turkse Uncle Sam me nog steeds dwingt dienstplicht in Turkije te vervullen.

Kortom: niet goed voor welvaart en welzijn van Hasan: zaken die Sezer juist scherp in het oog zegt te willen houden. Ik heb wat om me heen gebeld. Talloze Turks-Nederlandse mannen hangt die dienstplicht als een zwaard van Damocles boven het hoofd. Er wordt wel uitstel verleend, maar dat is geen afstel. Tenzij je 5000 euro wilt lappen, zo is mij verteld. Maar zelfs dan moeten mannen nog een maandje of wat naar trainingskamp in Turkije.

Ik belde met de afdeling voorlichting van de Turkse ambassade. Is het juist dat Turkse Nederlanders in dienst moeten in Turkije? Is het waar dat die plicht kan worden afgekocht met 5000 euro, maar dat je hoe dan ook een maand naar Turkije moet? Een kwestie waarover Turkse Nederlanders van mening verschilden is of je als Turkse Nederlander afstand kunt doen van de Turkse nationaliteit zonder in dienst te zijn geweest. Of moet je dan ook 5000 euro neerleggen? Dat zou de facto een hindernis van jewelste zijn om je nationaliteit af te leggen. „Hier geven we in principe geen commentaar op.” Ik werd doorverwezen naar de Nederlandse ambassade in Ankara. Maar het betreft toch de dienstplicht in en voor Turkije? „Geen commentaar.”

Zullen we er dan maar gemakshalve van uitgaan dat het waar is? Het staat de Turkse ambassadeur natuurlijk vrij om alsnog te reageren op dit artikel. Andere interessante vragen die hij gelijk kan meenemen: Hoeveel geld haalt Turkije jaarlijks op met de afkoop van dienstplicht door Turkse Nederlanders respectievelijk Turkse buitenlanders? En: Wanneer Turkije gevechtsacties zou ondernemen, zouden Turks-Nederlandse dienstplichtigen dan kunnen worden ingezet?

De auteur is politicoloog.