Het internet is ons persoonlijke leven binnengedrongen. Veel jongeren verkeren een groot deel van de dag in een virtuele wereld, een schijnwereld. Het wereldwijde netwerk Second Life (tweede leven) telt al meer dan 3 miljoen deelnemers. Toch is dit nog maar het begin van de ontwikkelingen die gaan komen, als je tenminste de goeroes op dit gebied mag geloven. De wens is ook hier de vader der gedachte. Daarom is het goed na te gaan welke gedachten hier dan wel achter schuilgaan.Computerwetenschappers als Raymond Kurzweil en James Gardner voorzien in de komende veertig jaar een versnelde evolutie. De mens is daarvan niet langer het eindstadium, maar zal worden vervangen door de samensmelting van brein en computer. Er zal een superintelligent wezen ontstaan, ons kwetsbare lichaam zal worden vervangen. Ziekte, honger en armoede zullen verdwijnen. Wij zullen leven zo lang als we willen.

Emotie
Het idee achter deze beweringen is dit: als menselijk denken in computerprogramma’s is vast te leggen, waarom zou dan niet de totale menselijke intelligentie formaliseerbaar zijn? Tot nu toe maakte ’de evolutie’ gebruik van DNA en kostte het honderden miljoenen jaren om het niveau van de huidige menselijke intelligentie te bereiken; in het vervolg zal de evolutie worden gestuurd door de mens. Het bevrijden van de menselijke geest uit zijn lichamelijke harnas is de volgende stap. Men meent dat de computer zelfs eigenschappen zal gaan hebben als muzikaliteit, creativiteit, emotie en fysieke bewegingsvrijheid. Het sterfelijke lichaam is niet meer nodig. De grootste christenapologeet van de vorige eeuw, C. S. Lewis, had op dit alles al in 1943 een profetische visie.

Kurzweil en Gardner zijn zeker niet de enigen, maar wel de meest radicale onderzoekers die zulke gedachten koesteren. Al in 1947 meende Turing dat in de toekomst een machine zal gaan denken. Hij was van mening dat een computer ooit, net zoals een baby, zal kunnen leren en worden opgevoed. De kunst is slechts te bepalen welke opvoedingsmethode moet worden gevolgd. De genoemde ideeën komen voort uit de gedachte dat materie het enige is dat bestaat en dat mensen slechts vleselijke machines zijn, zoals Minsky beweert. Hij veronderstelt dat er niet zoiets als een ”persoon” of een ”zelf” in ons brein schuilgaat.

Evolutie
Christenen hebben op Bijbelse gronden een volstrekt andere visie op de ’overgang’ van chaos naar orde, van materie naar leven: God heeft het leven geschapen, los van en in vervolg op de schepping van de kosmos. Een wetenschappelijk bewijs voor de visie van de christen is niet te geven, maar dat geldt evenmin voor het geloof in de materie. In debatten komt men niet veel verder dan ”welles-nietes”.

Toch is hierover wel wat meer te zeggen. Het is overigens merkwaardig dat aanhangers van de evolutietheorie, die bij het tot stand komen van het menselijk brein een intelligent ontwerp uitsluiten, menen dat de evolutie onder sturing van diezelfde menselijke intelligentie nu flink kan worden versneld.

Dat een computer zo zou kunnen worden ontworpen, dat daarin alle functies van het menselijk brein kunnen worden ondergebracht, vergt een geloof dat het mijne ver overstijgt. Het is sciencefiction, maar wel invloedrijk. Wetenschappelijk is hiervoor ook niet maar de geringste aanwijzing voorhanden. Integendeel; juist het biologisch onderzoek van de laatste decennia laat zien dat de processen, inherent aan alle leven, onherleidbaar zijn en veel complexer dan men in de tijd van Darwin of Mendel, of zelfs Watson en Crick heeft kunnen vermoeden. Wat denken en intelligentie, herinneren, herkennen en beslissen, laat staan bewustzijn, inhouden is een groot geheim. Men kan zelfs de vraag stellen of het brein ooit in staat zal zijn zichzelf te bevatten.

Mens uniek
Ik geloof dat God de mens met een bedoeling heeft geschapen. Zulk geloof staat haaks op de visie van bovengenoemde denkers. Trouwens, over zaken als verantwoordelijkheid, naastenliefde en de zin van het leven laat men zich niet uit. Dit alles is vanaf het begin buitengesloten. Ook wetenschappelijk kunnen wij gevoeglijk concluderen dat de mens uniek is te midden van vele miljoenen soorten. Hij is als enig wezen in staat om over zichzelf en de wereld waarin hij leeft na te denken; heeft weet van verleden, heden en toekomst. Hij heeft een hoge mate van bewustzijn en is begiftigd met verstandelijke vermogens. Hij wordt opgeroepen God en zijn naaste van harte lief te hebben en zorg te dragen voor deze wereld. Dat alles is radicaal verschillend van speculatief en overmoedig denken over intelligentie in computers.

Ik ben dankbaar dat er een antwoord is op de vraag naar de bron van bewust menselijk denken. Dit antwoord stijgt ver boven de wetenschap uit. God schiep de mens naar Zijn beeld.

De auteur is hoogleraar medische informatica en was eerder rector magnificus van de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Reageren? goedbekeken@refdag.nl