Eliasson noemde zijn missie voor de Zweedse radio „extreem moeilijk.” Met recht. Het is, met een understatement, niet de eerste keer dat diplomaten netjes komen vragen of er niet meer te bereiken valt in de regio. Heel groot is de speelruimte voor Eliasson en Salim niet. Dat heeft president Omar al-Bashir goed duidelijk gemaakt met de uitzetting van de vorige VN-gezant, Jan Pronk.Al-Bashir heeft de touwtjes in handen en niet de VN. Pronk noemde de VN in een interview met de in Frankrijk gevestigde internetkrant Sudan Tribune een „tandeloze praatclub.” De internationale organisatie vormt volgens Pronk geen enkele bedreiging voor Sudan. De regering in Khartoem weet dat zij overeenkomsten straffeloos kan schenden. Daarmee hebben de VN zichzelf feitelijk buiten spel gezet.

Op zijn weblog (www.janpronk.nl) noemt Pronk een voorbeeld van de verhoudingen. Toen een VN-medewerker onlangs de autoriteiten in Darfur wilde spreken om een mensenrechtenrapport op te stellen, liet Khartoem weten: „U kunt beter vertrekken. We kunnen u er altijd uitsturen, zoals we hebben bewezen.” Al-Bashir heeft met het wegsturen van Pronk getoond wel tanden te hebben. Dus is het oppassen geblazen. De positie van Khartoem is alleen maar sterker geworden.

De Nigeriaanse schrijver en Nobelprijswinnaar Wole Soyinka merkte in een artikel in het tijdschrift The African Courier terecht op dat geen enkel lid van de „VN-familie” zijn ongenoegen met de gang van zaken in Sudan heeft laten blijken door Sudanese diplomaten te sommeren het land te verlaten. Dat zou tenminste een duidelijk signaal zijn dat Khartoem niet alles kan maken. Ook de Arabische Liga, waarvan Sudan lid is, laat zich volledig onbetuigd.

Het is onverteerbaar dat er maar gepraat wordt terwijl er nog altijd met de regelmaat van de klok bombardementen en aanvallen op dorpen in Darfur plaatsvinden. Louis Michel, de EU-commissaris voor ontwikkeling en humanitaire hulp, liet deze week nog weten „geen enkele positieve beweging” bij Al-Bashir te ontdekken. Hij pleitte daarom voor zwaardere internationale pressie op Khartoem.

Secretaris-generaal Ban Ki Moon van de VN maakte op zijn eerste werkdag bekend topprioriteit te willen geven aan de kwestie Darfur. In de huidige positie van de VN tegenover Sudan is de oplossing echter ver weg. Het wordt tijd dat de Veiligheidsraad zijn tanden laat zien. De standpunten van beide partijen zijn zo langzamerhand duidelijk en van toenadering is geen sprake. Genoeg gepraat.

Het probleem is dat binnen de VN niet alle neuzen dezelfde kant op staan. De Chinese president Hu Jintao is deze maand nog in Khartoem langs geweest om de economische banden aan te halen. Hij zegde Al-Bashir een renteloze lening van 13 miljoen dollar toe ten behoeve van een nieuw presidentieel paleis. Bovendien schold hij 70 miljoen dollar van de Sudanese schuld kwijt. Als er één land mogelijkheden heeft om druk uit te oefenen op Sudan, is het China. Economisch belang blijkt voor de grootmacht echter zwaarder te wegen dan mensenrechten. Zolang China permanent lid van de Veiligheidsraad is, valt er op het gebied van sancties niet veel te verwachten.

Daarom moet de internationale gemeenschap niet alleen meer pressie op Khartoem uitoefenen, maar ook op Peking. Een land met de macht om de situatie te veranderen, is medeverantwoordelijk voor de situatie in Darfur. Wanneer er economische belangen in het spel zijn, geven ook veel andere westerse mogendheden echter vaak niet thuis. Zo ontstaan de praatclubs.

Reageren? buitenlandsezaken@refdag.nl.