De indieners van het wetsvoorstel roemen de maatregel vooral om zijn duidelijkheid. Over de effectiviteit van de maatregel bij het bestrijden van rijden onder invloed wordt niet gerept. De reacties van het grote publiek zijn desalniettemin zeer positief. Blijkbaar leven veel mensen in de veronderstelling dat het zonder rijbewijs niet mogelijk is een auto te besturen.De praktijk is, zeker in het geval van betrapte alcomobilisten, heel anders. Dat blijkt onder andere uit onderzoek in de Verenigde Staten, waar langdurige ontzegging van de rijbevoegdheid lange tijd de standaardstraf was voor rijden onder invloed.

Vanwege de geringe effectiviteit daarvan gaan steeds meer Amerikaanse staten ertoe over de ontzegging te vervangen door deelname aan een alcoholslotprogramma. Bij deelnemers aan zo’n programma is een ademtester in de auto gemonteerd, die het startmechanisme blokkeert. Pas nadat met goed gevolg een alcoholtest is afgelegd, wordt de blokkering opgeheven.

Ook in Canada, Australië en in Europa (Zweden) worden alcoholslotprogramma’s op steeds grotere schaal toegepast. Deelnemers aan zulke programma’s blijken gemiddeld 75 procent minder in herhaling te vallen dan overtreders met een ontzegging van de rijbevoegheid.

In Nederland bereidt een ambtelijke werkgroep inmiddels eveneens de introductie van een alcoholslotprogramma voor. De belangrijkste doelgroep vormen bestuurders die voor de eerste keer worden betrapt met een bloedalcoholgehalte boven de 1,3 promille. Bestuurders met zo’n hoog alcoholgehalte maken maar 0,2 procent van alle bestuurders uit, maar ze zijn verantwoordelijk voor driekwart van de ruim 200 alcoholdoden die jaarlijks in het Nederlandse verkeer vallen.

Het zou jammer zijn als die voorbereidingen gefrustreerd of vertraagd zouden worden door overdreven verwachtingen van het ongeldig verklaren van rijbewijzen. Voorlopige berekeningen wijzen immers uit dat een alcoholslotprogramma jaarlijks 35 verkeersdoden kan besparen.

Een alcoholslotprogramma is de eerste en belangrijkste stap ter voorkoming van recidive. En de effectiviteit ervan zal ongetwijfeld nog verder toenemen als de behandeling van alcoholisme onderdeel wordt van het programma.

Daarnaast zou de duur van het programma afhankelijk moeten worden van de mate waarin de bestuurder zijn problemen met het scheiden van rijden en drinken heeft overwonnen. Pas als het alcoholslotprogramma niet helpt, en de bestuurder toch opnieuw in de fout gaat, zou ongeldigverklaring van het rijbewijs aan de orde moeten komen.

In het huidige wetsvoorstel is een voorwaarde voor het terugkrijgen van het rijbewijs dat de bestuurder dan opnieuw rijexamen doet. Het lijkt verstandig daaraan als extra voorwaarde toe te voegen dat hij ook daarna eerst aan een alcoholslotprogramma moet deelnemen.

De auteur is als senior onderzoeker verbonden aan de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV.