Voor Avebe is het jaarlijks spannend of boeren genoeg aardappelen kunnen leveren om het door de Europese Gemeenschap vastgestelde quotum voor zetmeel vol te maken. Vorig jaar lukte dat niet, door een zeer nat najaar.

Maar het concern was vrijdag bij de start van de huidige aardappelcampagne vol vertrouwen. „De aardappelplanten zien er goed uit en de boeren stevenen af op een gemiddelde oogst. We denken ons quotum van 507.000 ton te kunnen halen”, verwacht Avebe.

Over drie jaar moet het minder belangrijk worden of alle 4500 boeren genoeg aanleveren voor het quotum. Het bedrijf is dit voorjaar namelijk begonnen aan een grootschalige reorganisatie. Avebe verwacht namelijk vanaf 2006 minder Europese steun voor de productie van zetmeel. De grootste werkgever van Noordoost-Nederland doet er alles aan om dan op eigen stevige en snelle benen verder te kunnen.

Avebe heeft bijna 3000 werknemers en 0,8 miljard euro omzet. De multinational (actief in honderd landen) maakt zetmeel uit de aardappelen die door de leden-boeren worden aangeleverd. Van dat zetmeel maakt Avebe halffabrikaten, die onder meer worden gebruikt als bindmiddel in soep of pudding. De producten dienen ook als vetvervanger, voor de farmaceutische industrie, kleefstoffen, diervoeding, papier- en textielindustrie. Volgens Avebe gebruikt bijna iedere Nederlander, zonder dat hij zich daarvan bewust is, dagelijks wel een product met daarin een halffabrikaat dat door het bedrijf is geleverd.

De coöperatie haalt het zetmeel niet alleen uit aardappelen, maar ook uit tarwe en (in het Verre Oosten) uit tapioca. Wat betreft aardappelzetmeel is het concern wereldleider. „Die positie willen we graag behouden. Maar Europees commissaris van Landbouw Fischler heeft aangekondigd dat er vanaf 2006 minder Europese steun is voor de productie van zetmeel. Voor ons bedrijf heeft dat enorme consequenties”, aldus woordvoerder Jasken in het hoofdkantoor van Avebe in Veendam. „Het betekent dat Avebe aanzienlijk hogere resultaten zal moeten behalen uit de markt. Om dat te bereiken zijn we begonnen aan een strategisch proces.”

Volgens directievoorzitter Krijne maakt Avebe met 20 miljoen euro momenteel een te bescheiden winst. Binnen twee tot drie jaar moet dat verdubbelen, tot een rendement van 15 procent van het gebruikte kapitaal. Daartoe zal onder meer het personeelsbestand met 350 arbeidsplaatsen worden teruggebracht, zonder gedwongen ontslagen.

Minstens zo belangrijk is een grootscheepse reorganisatie van het concern. Het bedrijf wordt gesplitst in vier wereldwijde werkmaatschappijen: Voeding, Papier, Industriële Specialiteiten en Zetmeel. Binnen twee jaar, per 1 augustus 2004, moet die nieuwe organisatie er staan.

„Zo’n ingrijpende reorganisatie is nodig omdat uit onderzoek blijkt dat we nu niet slagvaardig genoeg zijn: de besluitvorming verloopt te traag”, aldus Jasken. „Wanneer de winstgevendheid is verbeterd en de organisatie slagkracht heeft gekregen, gaat Avebe in de aanval. We gaan ons meer richten op de internationale markt. Bemoedigend is dat er veel begrip lijkt voor onze plannen.”

Het Groningse concern wil de zaken de komende jaren niet alleen in eigen huis sterk verbeteren. Het wil ook de werkwijze en gewassen van zijn leden-boeren verbeteren. Daarvoor moet een systeem met certificaten ingevoerd worden. „We zijn ervan overtuigd dat we de opbrengsten nog ontzettend kunnen verhogen, door betere beregening en bemesting. Ook voor onze leden-aardappelboeren valt er de komende jaren nog een wereld te winnen”, aldus de Avebe-woordvoerder.