De drukte van de kerstdagen en de jaarwisseling ligt weer achter ons. Veel foto’s zijn gemaakt, de harde schijf is weer een stukje voller. Het is gezellig geweest en het fototoestel heeft zijn dienst bewezen. Nu ligt het weer in de kast, klaar voor een volgende gebeurtenis.Een goed moment om eens met een kritisch oog naar de foto’s van het afgelopen jaar te kijken. Niet alleen een oordeel vellen als ”wel gelukt” of ”helemaal mislukt”, maar analyseren waarom een foto nu eigenlijk niet laat zien wat hij zou moeten afbeelden.

Voor het maken van mooiere foto’s is het evalueren van het geschoten materiaal een vereiste. Op fotocursussen en clubs is het een terugkerend ritueel: wat moest het beeld uitdrukken en komt dat uit de verf of niet? Maar zonder club of cursus kan er ook prima aan zelfreflectie worden gedaan.

Japans
Een compositie maken heeft veel van doen met het toepassen van regels. Een vrij technische aangelegenheid en daarom ook goed te controleren. Het heeft alles te maken met hoe we een beeld ’inrichten’. Wordt er gewoon gericht en geschoten, dan staat het onderwerp uiteindelijk vaak in het midden van het plaatje. Dat geeft niet altijd het meest dynamische resultaat; probeer in het vervolg het hoofdobject wat meer uit het midden te halen.

De foto van de pluizenbol is door het vierkante formaat een uitzondering. Toch komt compositie ook bij dergelijke foto’s kijken, waar het onderwerp ook gelijk het enige beeldobject is. Let erop hoe de guldensnederegel gebruikt is om de plaats te bepalen waar de stengel het beeld binnenkomt.

Een oud kasteel kunnen we niet even oppakken en elders neerzetten, of iets verbouwen zodat het er beter uitziet. Dus is een vakantiekiekje een droge registratie geworden, recht van voren. Toch waren er legio mogelijkheden, door van standpunt te veranderen. Vroeger, toen diafilm nog duur was, zeiden de oude rotten: „Eerst een rondje lopen met de camera in de tas.” Niet op z’n Japans uitstappen, rennen en klikken.

Dan is er ook nog het standpunt in verticale zin. Opa zakt misschien niet zo snel door zijn knieën voor een foto van een kleinkind, maar het is wel beter voor de foto. Kinderen en huisdieren kunnen het beste vanuit hun eigen perspectief gekiekt worden.

Een hoekzoeker kan hierbij in het geval van een spiegelreflexcamera een prima hulpmiddel zijn. Deze wordt op de zoeker geschroefd en spiegelt het beeld omhoog. Hierdoor kan het zoekerbeeld in een gemakkelijker positie dan plat op de grond geraadpleegd worden. Er bestaan ook digitale varianten -bijvoorbeeld ZigView-, waarbij de spiegel vervangen is door een beeldsensor en schermpje.

Breedbeeld
Een uitzicht van de afgelopen zomervakantie kan in gedachten steeds mooier worden. Hoe jammer als dan blijkt dat op de foto een groot stuk vangrail het plaatje ontsiert. In het vervolg moet dus beter op de voor- en achtergrond gelet worden. De achtergrond kan in PhotoShop eventueel nog wel vervaagd worden, maar storende objecten op de voorgrond weghalen is een tijdrovende en soms ondoenlijke zaak.

In een tijd waarin breedbeeld een modewoord is, is het misschien niet erg voor de hand liggend om de camera rechtop te houden. Toch komen sommige onderwerpen veel mooier uit wanneer het portretformaat wordt gebruikt. Mensen lopen over het algemeen rechtop, dus komt een portretje van een mens vaak beter tot zijn recht wanneer de camera gekanteld wordt. Maar ook een foto van een kasteel kan in staand formaat boeiender zijn.

Ogen
Vanouds is scherpte een punt waarop veel foto’s worden geselecteerd. „Oh, jammer dat die bewogen is zeg.” Natuurlijk is een onbedoeld onscherpe plaat mislukt. Maar een beeld hoeft zeker niet overal scherp te zijn. Door geringe scherptediepte lukt dit ook maar zelden. In ieder geval is het belangrijk dat bij portretten -maar ook bij dierenplaatjes- de ogen scherp zijn.

Steeds meer compactcamera’s worden uitgerust met een systeem dat zelf de gezichten detecteert en die probeert scherp te krijgen. Bij een camera zonder deze functie zal dit met de hand gedaan moeten worden. Dus richten op het gezicht, -liefst met één vast scherpstelpunt in het midden- ontspanknop half indrukken en zo houden, compositie maken en doordrukken.

Bij de evaluatie van zelfgeschoten plaatmateriaal komt vaak het flitsgebruik ter sprake. Waarom hier wel flitsen, maar bij een ander donker plaatje niet? Veel wordt afgeschoven op de programma-automaat van de camera. Maar van het werk van de automaat leer je niet veel. Zeker bij flitsen geldt het dat fouten leerzaam zijn. Pas na het maken van beelden waarop een blank persoon een bijna zwart gezicht heeft, of een aquarium compleet wit uitgeslagen is, wordt de noodzaak van goed flitsen duidelijk.

Maak ook bij portretjes buitenshuis in het vervolg gerust een opname met flits. Valt een nachtelijk portret voor een mooie skyline van een stad tegen, kijk dan eens of de camera een ”slow sync”-flitsfunctie heeft, die na de flits nog even doorbelicht met omgevingslicht zodat dat beter uitkomt. Wees er wel op bedacht dat het flitsbereik van compactcamera’s beperkt is, tussen de 2 en de 5 meter.

Een nieuw jaar met vele nieuwe leermogelijkheden!