Het boekje ”In de leer bij Luther” confronteert alle protestanten in ons land met de oorspronkelijke lutherse theologie - ter genezing van al de kwalen die als virussen binnen en buiten de Protestantse Kerk in Nederland rondzwermen. In een boekje van een kleine honderd bladzijden treffen we de bijdragen aan van veertien auteurs die eerder in De Waarheidsvriend, wekelijkse uitgave van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland, werden opgenomen. Een samenvattend artikel van de hand van drs. H. J. Lam dient als uitleiding. De inleiding is geschreven door drs. P. J. Vergunst. Hij wijst op de betekenis van het kerkelijk gesprek dat nu binnen de Protestantse Kerk in Nederland met de lutheranen moet worden gevoerd.

Misschien moet er ook nog eens een boekje verschijnen over het gesprek met de gereformeerden die in de Protestantse Kerk in Nederland, de gewezen Hervormde Kerk, zich hervonden hebben. De bonders zijn hervormd gebleven sinds jaar en dag. De gereformeerden daarentegen zijn ánders gereformeerd teruggekeerd dan toen zij in 1886 de Hervormde Kerk verlieten. Dat kan te maken hebben met de pluriformiteit die men sinds de zestiende eeuw in de gereformeerde wereld aantreft. Was het maar waar, zeggen we dan. Ze zijn meer gedeformeerd geworden in iets meer dan een eeuw, zodat een vergelijking met de eeuw van de Reformatie niet opgaat. Het zou dus in hun geval een heel ander boekje moeten worden.

Dit geschrift is een bundeling van een serie artikelen die in het orgaan van de Gereformeerde Bond eerder het licht zagen. Het zijn er twaalf of dertien in ’t geheel. Maar ze gaan niet over de lutheranen van nu. Ze werken min of meer confronterend met de echte Luther van toen. Het is heel goed wanneer gereformeerden of protestanten van nu opnieuw luisteren naar de grote reformator uit Wittenberg. Het kan voor de lutheranen van nu ook geen kwaad. Al hoeft Luther beslist niet altijd gelijk te hebben. En dat krijgt hij ook niet in deze verzameling van losse stukken.

De Joden werden bij Luther wel wat al te snel aan de kant geschoven, zo luidt het oordeel van dr. P. F. Bouter, nog een beetje aangedikt door drs. H. J. Lam. De Luther van 1483 tot 1546 was ook niet die van latere tijd. Wél krijgt Luther een pluspunt wanneer het gaat over de leer van de rechtvaardiging, of over het rijk van God en over de afwijzing van het humanisme. Een beetje minder positief (terecht) is de beoordeling van zijn avondmaalsleer. Maar hij krijgt weer het volle pond in zijn waardering van de aanvechting in het geloof, in zijn theologie van het kruis en nog enkele zaken meer.

Het zou te wensen zijn wanneer gereformeerden binnen en buiten de Protestantse Kerk in Nederland nog eens kennis zouden nemen van déze Luther. Maar dat is een vrome wens. Want déze Luther wordt als in een spiegel de lutheranen van nú voorgehouden, en wel die lutheranen die zich protestants genoeg voelden om in de herenigde kerk hun privéplek in te nemen. Hun positie is met reglementaire watten omgeven. Ze kunnen hun eigen structuren grotendeels veiliggesteld weten. Gaat het dus écht om hén?

Het boekje confronteert intussen alle protestanten in ons land met een paar secties van oorspronkelijke lutherse theologie die welkom geheten moeten worden, ter genezing van al de kwalen die als virussen binnen en buiten de Protestantse Kerk in Nederland rondzwermen. Ook zij die binnen de oude Hervormde Kerk een idee over Luther hadden maar hem niet kénden, zullen het werk met vrucht kunnen lezen.