De leefomgeving is inderdaad belangrijk voor de wijze waarop een kind later functioneert in de samenleving. Maar dat is niet alles. De herders gingen met haast naar Bethlehem. Dat besluit ontsproot niet aan menselijke contacten. Hoewel ze stellig de profeten kenden. Er was sprake van openbaring. Transcendent. Van boven af. Onweerstaanbaar. Overweldigend. De duisternis hield hen niet in zijn greep. Zij gingen naar het Licht.Zo ging het met Paulus van Tarsen. Hij was opgevoed op een kruispunt van culturen, in een strengjoods milieu. Hij stond vijandig tegenover Christus. Toen het licht van Jezus hem omscheen, was het uit met z’n verzet. Tegen alle opvoeding en rabbinaal onderwijs in.

Zo ging het met Taysir Abu Saada. Hij werd groot als moslim. Als rechterhand van Yasser Arafat doodde hij veel Joden. Tot Christus hem te sterk werd. Toen kreeg hij ze lief. De leefomgeving is belangrijk. Maar als God Zich openbaart, doorbreekt dat alles.

Ook de stelling dat religie niet erfelijk is schijnt waar. Calvinisten zeggen dat genade geen erfgoed is. Iemand moet zich persoonlijk geraakt weten door het Woord van de Levende.

Toch is ook de gedachte aan natuurlijke godskennis breed verspreid. Calvijn schreef dat er „in de menselijke geest een zeker besef van de Godheid is.” Dr. J. H. Bavinck typeerde religieus besef „als een tamelijk taaie substantie, die kan blijven bestaan nadat de binding aan een bepaalde religie reeds is opgehouden.” Gereformeerde theologen zijn een beetje verdeeld over de naam ”ingeschapen godskennis”. Maar minder over de zaak.

Religie is niet zo erfelijk dat een hervormd ouderpaar vanzelf hervormde kinderen krijgt. Maar soms schijnen heidenen wijzer dan postchristelijke wetenschappers. De redenaar Cicero schreef: „Er is geen natie zo barbaars, of de overtuiging zetelt in haar dat er een God is.” En actueler: de theoloog Harvey Cox vestigde er al aandacht op dat waar traditionele religie verdwijnt door secularisatie, de plaats ervan gemakkelijk wordt ingenomen door religieus gekleurde filosofische stelsels.

Tijdens het symposium vertelde een hoogleraar vol verbazing over de vele contacten tussen de hersencellen van een mens. Het zijn er meer dan het aantal internetaansluitingen wereldwijd. Toch brengt hem dat niet tot het erkennen van wonderen. Hij concludeert slechts dat het niet mogelijk is dat de geest los van het lichaam bestaat. Met andere woorden: als het lichaam sterft, is alles voorbij.

Maar al zouden 10.000 universitaire hoofddocenten van 1000 universiteiten vertellen dat godsdienst een product is van de mens, dat religie van beneden komt en dat er geen wonderen zijn, dan nog zegt waar christelijk geloof: Nee!

Er zijn ook in 2006 mensen die weten wat kerstfeest is. Zij ontvingen in het failliet van al hun doen en laten het leven en vrede. Uit het geloof dat God de menselijke natuur wilde aannemen om in hun plaats het gericht over de zonde van God te dragen.

De aarde bloedt uit duizend wonden. In sloppenwijk sluipen schoffies rond om hun slag te slaan en te overleven. Bij terroristenacties betreuren nabestaanden met talloze tranen onschuldige slachtoffers. Vele ouders doen hun uiterste best om hun kinderen bij de kerk te houden, maar het lukt ze niet. Toch is er perspectief. Niet omdat religie wel of niet genetisch is bepaald. Maar vanwege het wonder dat het Woord is vlees geworden.