In het RD van maandag stond een artikel over een verschijnsel dat mij ternauwernood bekend was: de aanpassing van bepaalde liedteksten aan de gereformeerde dogmatiek. Van uitspraken over de al dan niet dogmatische zuiverheid van liedteksten wil ik mij verre houden. Eveneens van de dogmatische juistheid van de veranderingen.Maar wat mij opvalt -al komt dat in het artikel verder niet aan de orde- is de onbekommerdheid en de vrijheid waarmee in de genoemde gevallen de tekst wordt veranderd. In naam van de dogmatische zuiverheid, waarover ook binnen de gereformeerde gezindte niet altijd eenstemmigheid zal bestaan, gaat men de tekst wijzigen. Dit geeft blijk van weinig respect voor de dichters van de teksten.

Teksten moet men nemen zoals ze zijn geschreven. Hierin mogen geen eigenmachtige veranderingen worden aangebracht; veranderingen die de dichters met terugwerkende kracht geweld aandoen. Bedacht moet worden dat teksten geestelijk eigendom van de auteurs zijn. Dit betekent dat wij hiermee met respect moeten omgaan en teksten intact moeten laten. Het verheugt mij dat het bestuur van christelijk vocaal ensemble Cantica uit Zoetermeer dit goed heeft begrepen.

Overigens is het hele probleem misschien een schijnprobleem. Laat men consequent zijn en in het geval de liederen de toets der kritiek niet kunnen verdragen ze helemaal niet zingen! Voor een dergelijke consequente houding valt meer respect op te brengen dan voor een respectloze aanpassing van de tekst aan de eigen dogmatiek.

Onthutsende nuchterheid
Ten slotte nog een opmerking over het citaat „Gemeente, er ruist helemaal niets langs de wolken!” Er wordt niet vermeld van wie deze woorden zijn, of ze historisch zijn en in welk verband ze gesproken zijn. Maar mocht dit werkelijk zo gezegd zijn, dan vind ik dit verbazingwekkend en van een onthutsende nuchterheid. Natuurlijk: er ruist niets langs de wolken, maar de rivieren klappen ook niet letterlijk in de handen, evenmin als de bergen letterlijk van vreugde jubelen, of de heuvels van het recht druipen.

Het gaat hier om beelden. Beelden waarin en waarmee we ons geloof belijden. De Bijbel is, zo heeft Da Costa eens gezegd, heilig proza en heilige poëzie. En ook de dichters van liederen gebruiken beelden ter verwoording van hun geloof of geven stem aan het geloof van de gemeente. En al is men het dan niet altijd eens met de meer of minder expliciete al dan niet zuivere dogmatiek van een lied, ook deze dichters zingen de lof van God en Christus en verdienen daarom ons respect. Respect dat zich niet verdraagt met ingrijpen in hun teksten.

Gelukkig maar dat op het kerstfeest van de vereniging Tot Heil des Volks in Amsterdam, vrijdag 15 december, ook vele reformatorischen met overgave het onveranderde ”Daar ruischt langs de wolken” van Eduard Gerdes hebben kunnen zingen. Een lied dat miljoenen voor ons hebben gezongen en waardoor we ons verbonden kunnen voelen met hen die ons voorgingen.

De auteur is historicus.