Crisis na motie tegen Verdonk
DEN HAAG - Een dinsdagnacht aangenomen motie van afkeuring tegen minister Verdonk van Vreemdelingenzaken heeft tot een crisissfeer op het Binnenhof geleid. Het kabinet komt woensdagmiddag bijeen om zich te beraden op de situatie.
VVD-leider Rutte dreigde in de nacht van dinsdag op woensdag dat alle bewindslieden van zijn partij uit het kabinet zouden stappen als Verdonk moet vertrekken. Het is nog nooit eerder gebeurd dat een heel demissionair kabinet opstapt. Die situatie dreigt als de CDA-bewindslieden hun VVD-collega’s volgen.
Kamer en kabinet staan lijnrecht tegenover elkaar. De nieuwgekozen Kamer wil de uitzetting van uitgeprocedeerde asielzoekers opschorten in afwachting van onderhandelingen in de formatie over een generaal pardon. Het kabinet weigert dat omdat het gezien zijn demissionaire status geen nieuw beleid kan inzetten. De SGP zou de Kamer woensdagmiddag vragen de patstelling tussen kabinet en Kamer te laten doorbreken door de Raad van State. Die zou binnen 48 uur een uitweg bieden uit de „uitzonderlijke situatie.”De Kamer nam dinsdagnacht een motie van afkeuring aan tegen minister Verdonk. De bewindsvrouw weigerde gisteravond een aangenomen motie van de PvdA over een verlenging van de uitzetstop voor uitgeprocedeerde asielzoekers uit te voeren.
Ze kondigde aan de motie in het kabinet te bespreken. De linkse partijen leken daar genoegen mee te nemen. Ze vroegen Verdonk nog wel de uitzetting van uitgeprocedeerden iets langer op te schorten tot een woensdag te houden debat. Ook dat weigerde de minister. Ze kondigde, met steun van CDA, VVD, PVV en SGP, aan de uitzettingen direct na het debat gisteravond te hervatten.
Premier Balkenende legde de Kamer daarop uit dat het demissionaire kabinet niet kan overgaan tot een langere uitzetstop. „We moeten hier de rechtstatelijke weg volgen: eerst in de formatie een pardonregeling voor oude asielzoekers opzetten en die daarna uitvoeren. Niet andersom, zoals de Kamer wil.” PvdA’er Dijsselbloem bestreed dat de Kamer vraagt om wetswijziging.
Na de weigering van Verdonk de uitzettingen nog eens 24 uur op te schorten, was de maat vol voor een Kamermeerderheid van PvdA, SP, D66, GroenLinks, ChristenUnie en PvdD. De partijen dienden een motie van afkeuring in. „De minister is in de schoffering van de Kamer te ver gegaan”, zei SP-Kamerlid De Wit. „Ze speelt het keihard, ze krijgt het keihard terug.” De Kamer kan niet anders dan de minister naar huis sturen, betoogde hij. „We moeten nu standvastig zijn.” PvdD-Kamerlid Thieme sloot zich bij hem aan. „De Kamer mag niet accepteren dat de minister een aangenomen motie naast zich neerlegt.”
Een motie van afkeuring „lost niets op”, zei SGP’er Van der Staaij. „Wacht op een nieuw kabinet dat een pardonregeling maakt.” De Kamer nam de motie van afkeuring desondanks aan.
Hoogleraar staatsrecht mr. C. A. J. M. Kortmann van de Radboud Universiteit in Nijmegen ziet het aftreden van Verdonk staatsrechtelijk als de zuiverste oplossing. „Ze moet weg. Zo heeft de Kamer de motie bedoeld.” Volgens hem is het staatsrechtelijk onmogelijk dat het hele demissionaire kabinet opstapt. Hij noemt de ontstane situatie uniek. Al eerder zijn demisisionaire ministers opgestapt, maar zij deden dat nog voordat de Kamer een motie tegen hen indiende.