Het RD van zaterdag bevatte een verslag van een congres over de bevindelijk gereformeerden (”refogeschiedenis”) aan de VU. Dr. Jan Zwemer wierp daar de volgende vraag op: „Wordt communicatie met buitenstaanders niet ook altijd vertroebeld door de geldigheid van codes waarvan de buitenwereld de geestelijke achtergrond absoluut niet vermag te peilen?”Laat ik allereerst zeggen dat ik het bijzonder waardeer dat dr. Zwemer de ”codes”, en dan heel specifiek de ”geldigheid van codes” erkent. Deze codes centraliseren en visualiseren immers de inhoud. Deze codes zijn onbeschrijfelijk belangrijk en zijn gecodificeerd in de taal en in het leven van het geloof en in het leven van elke dag. Prof. dr. A. Eekhof, de eerste hoogleraar in de geschiedenis van het gereformeerd protestantisme in Leiden, noemt het zelfs een wezenskenmerk van het gereformeerd protestantisme: de erkenning van de absolute soevereiniteit Gods in de natuurlijke en de zedelijke wereld. Beide als een eenheid gezien.

Wie bijvoorbeeld de ”Institutie” van Calvijn opslaat, zal ontdekken hoezeer het werk van de Heilige Geest bij Calvijn een grote plaats inneemt, toegespitst op de inwoning van de Heilige Geest in de levensheiliging en de vroomheid.

Uitdaging
Tegenwoordig wordt de mensen echter voorgehouden dat alles relatief is, dat niets waar is en dat niemand daarom ooit gelijk heeft. Ook de puriteinse gemeente wordt hierdoor besmet en gemanipuleerd, althans indien wij nalaten te zeggen wat voorheen gezegd is. Daar ligt ook een uitdaging. Biedt de kerk wel voldoende tegenwicht?

In veel gevallen moet helaas geconstateerd worden dat dit niet of onvoldoende het geval is. Wie in deze tijd christen wil zijn, ondervindt moeilijkheden. Maar in het verleden waren er andere moeilijkheden. En in de toekomst zullen nieuwe generaties nieuwe moeilijkheden ontmoeten. De navolging van Christus is nooit makkelijk geweest.

„Gij hebt de woorden des eeuwigen levens”, zegt Petrus tot Christus. (Joh. 6:68). Met Christus zijn wij op het terrein van de eeuwigheid. Het Evangelie is geen code, geen dode vorm, maar een zaak van het hart. En dat geeft vorm in ons leven. Vorm volgt inhoud. Het negeren van de vorm is een feitelijke negatie van de inhoud. Het gaat niet zozeer om de vormen, als wel om de vormentaal, om de heiligheid achter de vormentaal. En daarom moeten wij met elkaar erop toezien dat deze codes de kans krijgen in relatie tot de heiligheid en majesteit van God, en dat deze een verhelderende en positieve functie hebben. Ze zijn geldig, van kracht, belangrijk, onbeschrijfelijk belangrijk zelfs. Het Evangelie is geen dood kapitaal. Wij moeten de waarheid van de traditie doorgeven. Het gaat om de geestelijke erfenis, die veel groter is dan een materiële erfenis.

Het Schriftwoord Spreuken 6:20 en 21 luidt: „Mijn zoon, bewaar het gebod van uw vader, en verlaat de wet van uw moeder niet. Bind ze steeds aan uw hart, hecht ze aan uw hals.”

De buitenwacht staat er welwillend tegenover als wij eerlijk uitleggen dat dit voortkomt uit onze visie op de Schrift: de Schrift als eenheid, waarbij de majesteit Gods vooropstaat en wij ernaar verlangen om naar Zijn wil te handelen. De binnenwacht moet tot hernieuwd bewustzijn worden gebracht. Dit houdt in dat ouderen de jongeren eerlijk uitleggen waarom wij bepaalde gebruiken hebben en waartoe deze gebruiken dienen.

Schone gestalte
De geestelijke achtergrond van de bevindelijk gereformeerden concentreert zich op twee thema’s: de ernst en de eenvoud. De ernst en de eenvoud zijn de grote kracht van het gereformeerde leven. Deze grote ernst en soberheid staan in verband met een sterke aandachtssamentrekking op het eeuwige leven, waaraan Calvijn in zijn ”Institutie” een afzonderlijk hoofdstuk wijdt.

De ernst is de inhoud, de eenvoud is de vorm. De eenvoud heeft een schone gestalte. Ware bevalligheid wint naarmate zij tot de eenvoud nadert. Het bevindelijk gereformeerd protestantisme gelijkt in zijn optimale vorm op Ester; zij is van de schoonste eenvoud, haar schoonheid spruit voort uit haar staan in de waarheid, uit haar bereidwilligheid en haar ernst. Haar protestantse zusjes gelijken op oudere meisjes die met een zorgvuldige make-up de matheid van hun gelaat trachten te verbergen. De levensstijl van de bevindelijk gereformeerden is in de hoogste vorm een geestelijke, aristocratische levensstijl. Heiligheid veronderstelt afgrenzing, aanpassing betekent wereldgelijkvormigheid.

De preciezen moeten precies blijven.

Gestrengheid
De blijde boodschap van Christus brengt ook de gestrengheid van Zijn Woord mee. De bevindelijk gereformeerden gaan een grote toekomst tegemoet als zij de strenge leer van de Heilige Schrift nimmer zullen verzachten. Daarom mogen wij niet ophouden de grondbeginselen van de Reformatie onverkort en zonder restrictie te herhalen.

Het woord ”bevindelijk” duidt op de Heilige Geest, terwijl met de aanduiding ”gereformeerd” gewezen wordt naar Gods kerk, die, eenmaal gevormd, altijd weer hervormd moet worden. Het gaat daarbij om een heldere positionering en duidelijke onderscheiding.

Aanpassing aan de wereld vertroebelt het beeld. De vorm en de inhoud behoren bij elkaar als een man en een vrouw. Juist vanwege de inhoud is de vorm onbeschrijfelijk belangrijk. Het zijn de puntjes op de i die kenmerkend zijn voor het grote geheel.

De auteur studeerde een aantal jaar theologie en woont in Amsterdam.