Dat de partij van Marijnissen een forse winst zou boeken, was vooraf wel duidelijk. Dat kan worden uitgelegd als een protest tegen het beleid van het vorige kabinet. De hervorming van de verzorgingsstaat is immers niet overal met enthousiasme begroet.De winst van Marijnissen is evenzeer een afstraffing voor de PvdA. Bos dacht slapend rijk te kunnen worden, omdat er in de samenleving verzet was tegen het regeringsbeleid. Dat is een misvatting gebleken. Veel kiezers hebben de voorkeur gegeven aan de duidelijk links geprofileerde SP boven de PvdA, die meer het karakter draagt van een middenpartij. Niet zozeer Balkenende, maar vooral Marijnissen heeft ervoor gezorgd dat Bos niet in het Torentje komt.

Daarmee is wel een belangrijke trend aangegeven: veel kiezers hebben met deze uitslag duidelijk willen maken dat zij heldere standpunten wensen.

Dat verklaart voor een belangrijk deel ook de winst van de Partij voor de Vrijheid (PVDV) van Wilders, die nu met negen zetels in de Kamer komt. Dat is een signaal van de mate waarin de anti-islamgevoelens onder de bevolking leven. Juist op dat punt heeft de PVDV een duidelijk profiel. Veel meer biedt ze niet; ze mist een beginsel.

Werkelijk onbegrijpelijk is dat bijna 180.000 Nederlanders hebben gekozen voor de Partij voor de Dieren. Zeker, de zorg voor natuur en milieu is van groot belang. Het is echter bizar dat kuikens, koeien en varkens nu ook een stem in het parlement hebben. De decadentie heeft inmiddels zulke vormen aangenomen dat dieren boven mensen lijken te gaan.

Als men zich al wil inspannen voor een deel van de schepping, dan zijn er nog wel groepen mensen te bedenken waarop een partij zich zou kunnen richten. Waarom geen partij voor de ongeboren kinderen?

CDA-leider Balkenende ging er in de campagne voor om de grootste te blijven. Dat is hem gelukt, al heeft hij drie zetels moeten inleveren.

Dat Balkenende zijn doel heeft bereikt, is opmerkelijk. Immers als premier was hij de verpersoonlijking van het kabinetsbeleid. Er is dus een grote groep die met hem verder wil. Woensdagavond bedankte hij zijn achterban voor het behaalde succes. Dat is mager voor een christendemocraat, die zeker weet dat alle arbeid van Hogerhand moet worden gezegend.

Dat besef werd wel verwoord bij de SGP, die door vriend en vijand een baken van rust en stabiliteit werd genoemd. De partij wist een kleine winst te boeken, maar slaagde er niet in een derde zetel te behalen.

Als leider van de grootste partij zal Balkenende het voortouw moeten nemen bij de komende kabinetsonderhandelingen. Dat wordt lastig. Hopelijk heeft Balkenende in zijn jeugd geleerd legpuzzels te maken.

Feitelijk is er een optie: een centrumlinkse coalitie met als hoofdrolspelers CDA en PvdA en daartussen, als onmisbare schakel, de CU.

De partij van Rouvoet wist het aantal Kamerzetels te verdubbelen. Beslist een mooi resultaat. Dat zal ermee te maken hebben dat een deel van de CDA-kiezers voor de CU heeft gekozen, omdat deze partij een socialer beleid voorstaat of omdat ze op ethisch terrein een duidelijker lijn voorstaat. Dat laatste schept verplichtingen, ook wanneer de ChristenUnie wordt uitgenodigd aan de regeringstafel.

Vasthouden aan die lijn is overigens niet alleen plicht tegenover de kiezer, het is ook roeping. Rouvoet weet dat er punten zijn waar niet over valt te onderhandelen. Dat zal de formatie er niet gemakkelijker op maken.