De energiebedrijven hoeven zich voorlopig niet op te splitsen, maar kunnen daartoe wel gedwongen worden als zij bijvoorbeeld in het buitenland investeren met hun Nederlandse netwerk als onderpand.Essent en Nuon, de twee grootste energiebedrijven, zijn ingenomen met het gewijzigde wetsvoorstel waarmee de Senaat dinsdag instemde. „Het is een verstandig besluit. Hiermee houden we de toekomst in eigen hand”, reageert Essent. Nuon is „niet ontevreden”, liet een woordvoerster weten. „Nu hebben we tenminste de keuze of we onszelf willen opsplitsen of niet. Anders waren we daartoe verplicht geweest.”

Door de wet aan te nemen, maakt de Eerste Kamer privatisering van distributienetten van gas en stroom onmogelijk. Wel moeten de energiebedrijven de hoogspanningsnetten overdragen aan landelijk netwerkbeheerder Tennet. De energiebedrijven blijven eigendom van gemeenten en provincies.

Bedrijven hangt splitsing boven het hoofd als ze de levering van energie in Nederland in gevaar brengen. Dit staat ter beoordeling van de Dte, de toezichthouder op de energiesector. De netwerken worden dan ondergebracht in een afzonderlijke onderneming, die volledig losstaat van het deel dat de energie levert.

De dreigende splitsing van de energiebedrijven zorgde de afgelopen jaren voor veel onrust in energiesector en politiek. Energiebedrijven vreesden een makkelijke overnameprooi te worden als zij de kostbare netten zouden kwijtraken. „Een splitsing zou ons op grote achterstand zetten ten opzichte van concurrerende opgesplitste energiebedrijven in het buitenland”, aldus Essent.

Het naar omzet gemeten grootste energiebedrijf zet de gesprekken met „Nederlandse partijen”, waaronder Nuon, over een samenwerking voort. De nieuwe gewijzigde wet vormt geen belemmering om allianties aan te gaan, constateert Nuon. „Als we fuseren met een buitenlandse onderneming, dan moeten we de netwerken afsplitsen. Nu hebben we tenminste een keuze”, aldus een woordvoerder van Nuon.

Eneco is blij dat de splitsingswet in zijn oorspronkelijke vorm van de baan is. Volgens het bedrijf heeft de splitsingsdiscussie de energieagenda, met daarop zaken als betrouwbaarheid en duurzaamheid, lang in de weg gestaan.

De Brabantse gedeputeerde O. Hoes, voorzitter van de aandeelhouders van Essent, noemt de voorliggende splitsingswet „een heel politieke, maar werkbare oplossing.” „Als de energiebedrijven doen waarvoor ze ooit zijn opgericht, is er niks aan de hand. We krijgen ook de mogelijkheid door te groeien in Nederland en het buitenland.” Hoes hoopt dat het compromis rond de splitsingswet de fusiegesprekken met Nuon in een stroomversnelling brengt. „Een gezamenlijk energiebedrijf kan op lange termijn goedkope energie garanderen.”

Gedeputeerde J. Ploeg, die het Friese belang van 13 procent in Nuon vertegenwoordigt, is enthousiast over de wet. „Een overweldigende meerderheid in de Eerste Kamer neemt het voorstel over, maar parkeert één puntje: de verplichte splitsing over twee jaar.” Volgens Ploeg (CDA) komt van uitstel geen afstel. „Het zwaard van Damocles hangt boven de energiebedrijven, en Europa en de concurrentie zullen hun best doen het draadje door te knippen.”

Friesland wil zijn belang in Nuon al tijdenlang verzilveren. Onlangs beleende de provincie de aandelen bij Fortis en liep daarmee vooruit op de splitsing van de energiebedrijven, waarna de provincie het belang in de commerciële tak van Nuon kan verkopen.

De werknemers van de energiebedrijven, verenigd in het platform van ondernemingsraden LME, zijn gelukkig met de uitkomst. „Er kan nu een sterk Nederlands energiebedrijf gesticht worden”, aldus voorzitter J. de Jong.