Velen kennen de Bijbelconcordantie van Trommius, een nuttig hulpmiddel voor Bijbelstudie. De laatste tijd gebruiken ook velen een digitale Bijbeleditie om woorden op de computer op te zoeken. Maar wat moet je doen om teksten op te zoeken over de positie van ambtsdragers of over eigenschappen van de Heilige Geest? De thematische concordantie van Geoffrey Stonier kan hierin verder helpen. Hij heeft meer dan 300 onderwerpen geselecteerd en daar de belangrijkste Bijbelteksten bij gezocht. Daaronder zijn onderwerpen zoals huwelijk, beloften van mensen aan God, verhoring op het gebed en homoseksualiteit. Tevens treft men overzichten aan van de oudtestamentische teksten die in Christus vervuld zijn en een lijst van de gelijkenissen.

In Engeland wordt al langer gebruikgemaakt van een thematische concordantie, namelijk van Millers ”Topical Concordance”. Spurgeon vond dit werk zo nuttig dat hij het opnam in zijn heruitgave van Matthew Henry’s Bijbelverklaring. Stonier verzorgde een vernieuwde uitgave. Nu is dit boek in een Nederlandse bewerking beschikbaar. Deze thematische concordantie kan gebruikt worden bij alle Nederlandse vertalingen, al is duidelijk dat de spelling van de Bijbelboeken en eigennamen gebeurt volgens de Statenvertaling. Achter diverse teksten staat tussen haakjes een andere verwijzing, omdat de nummering in het Hebreeuws en in de Nieuwe Bijbelvertaling wel eens iets verspringt. Overigens is dit niet gebeurd bij Joël 2:28-32 (= 3:1-5).

Opzet
De opzet is als volgt: eerst wordt het thema genoemd en daarna volgen er beknopte zinnen waarin het thema aan de orde komt, gevolgd door de desbetreffende Bijbelteksten. Bij het thema muziek bijvoorbeeld komt eerst de vroege uitvinding van de muziek aan de orde, daarna ”vocaal” en ”instrumentaal”. Vervolgens worden muziekinstrumenten vermeld, gesorteerd naar het materiaal waarvan ze zijn gemaakt. Daarna volgen de gelegenheden waarbij de instrumenten werden gebruikt, om te eindigen met de zaken waarvan muziek een beeld is (onder andere van vreugde).

Bij grotere onderwerpen is de volgorde van de onderverdeling overigens niet zo duidelijk. Men zou een volgorde van Bijbelboeken of een alfabetische volgorde verwachten, maar die is niet aanwezig.

Achterin maakt een alfabetische lijst duidelijk welke onderwerpen opgenomen zijn. Het trefwoord ”Israël” ontbreekt; alles wat daarbij hoort is ondergebracht bij ”Joden”, terwijl deze term strikt genomen pas na de Babylonische ballingschap werd gebruikt.

Klassiek-christelijk
Bij een dergelijke concordantie is het mogelijk voor een groot deel objectief te zijn, maar hier en daar speelt de eigen dogmatische overtuiging van de samensteller wel een rol. Die is te typeren als klassiek-christelijk. Zo is er het thema ”De Heilige Drie-eenheid”, waarbij de teksten worden genoemd waarmee de leer van de Drie-eenheid wordt bewezen vanuit de Schrift, terwijl de term zelf in de Bijbel niet voorkomt. Daarna moet Ex. 17:7 in combinatie met 1 Kor. 10:9 en Heb. 3:7-9 aantonen dat de Israëlieten de Drie-eenheid in de woestijn tartten. Daarmee is duidelijk dat de auteur uitgaat van de eenheid tussen Oude en Nieuwe Testament.

Bij het thema ”De kerkorde” wordt als eerste zin vermeld dat de ambtsdragers gemachtigd zijn om een kerkorde vast te stellen. Als Bijbelteksten zijn Matth. 16:19 en 18:18 toegevoegd. Deze teksten spreken over het binden en ontbinden wat in de hemel is. Wat mij betreft zijn deze verwijzingen niet zo gelukkig. Immers, de uitoefening van deze sleutelmacht is iets anders dan het ontwerpen en vaststellen van een kerkorde. Tevens wordt bij dit hoofdthema vermeld dat netheid en orde het doel van de kerkorde zijn, en daarbij wordt 1 Kor. 14:40 aangehaald. Daar staat „Laat alle dingen eerlijk en met orde geschieden”, wat betrekking heeft op het ordelijke verloop van de vele spontane uitingen van de gemeenteleden in Korinthe. Wordt deze tekst niet een beetje te ’netjes’ uitgelegd?

Afvalligen
Bij de thema’s zijn er meer dan eens woorden die ook in een gewone woordconcordantie voorkomen, zoals ”verbond”. Nadat allerlei zaken genoemd zijn, volgt een opsomming met wie een verbond gesloten is: Abraham, Izak, Jakob, Israël en David. Het verbaast mij dat Noach hier niet genoemd wordt. Bij het thema ”Afvalligen” wordt vermeld dat vervolging vaak zorgt voor afvalligen en tevens dat zij nooit tot Christus hebben behoord. Daarna staat er: „De gelovigen worden geen afvalligen”, met als bewijsplaatsen Ps. 44:19-20; Heb. 6:9 en 10:39. Geen van deze teksten acht ik bij dit onderwerp van toepassing.

Dit zijn echter opmerkingen in de marge. De meeste teksten zijn goed gekozen en de lezer krijgt in enkele ogenblikken een helder overzicht van Bijbelgedeelten die met een bepaald onderwerp samenhangen. De concordantie is een goede aanvulling op de beschikbare materialen voor Bijbelstudie.

Een zorgvuldige controle en uitleg van de teksten blijft wel nodig, maar als dat gebeurt is een mooi hulpmiddel beschikbaar. Zeker bij thematische preken en Bijbelstudies (iets minder bij strikt uitlegkundige studies) kan de concordantie helpen de Bijbelse rijkdommen te ontsluiten.