Dat zegt voorzitter J. Arnbak van de Onafhankelijke Post- en Telecommunicatie Autoriteit (Opta). De Opta, gefinancierd door de bedrijven die ze in de gaten houdt, bestaat 1 augustus vijf jaar.

Arnbak pakt het jaarverslag over 2001 erbij. „Kijk”, wijst hij, „de gemiddelde beller was in 1998 per jaar zo’n 555 euro kwijt. Vorig jaar was het gemiddeld 472 euro. En als de consument ging bellen met carrier-selectaanbieders (als Tele2 en One.Tel, waarbij eerst een speciaal codenummer diende te worden ingetoetst) was hij nog goedkoper uit geweest. Nu komt daar automatische voorkeuze bij.” De mensen die weinig bellen, zijn door de maatregelen juist iets duurder uit. Dat heeft volgens Arnbak te maken met de gestegen prijs voor het abonnement van KPN.

Hoewel er dus naast KPN bedrijven zijn die concurrentie bieden op het vaste net, maken de meeste consumenten er geen gebruik van. „Ik dacht dat het nu rond de 20 procent lag. Daar ben ik verbaasd en teleurgesteld over. Als iemand sokken of koffie gaat kopen, wil hij toch ook keuzemogelijkheden? De meeste mensen blijven bij het bedrijf dat ze kennen. Het lijkt op luiheid van de consument. Maar willen we staatswinkels of echte keuze? Ik zie dat jongeren makkelijker overschakelen.”

Volgens Arnbak is er tegenwoordig veel concurrentiedruk op de meeste telecommarkten. Bij vaste telefonie waren er al de carrier-selectbedrijven voor interlokale telefonie. Per 1 augustus kunnen deze bedrijven zich ook op de markt voor lokale telefonie richten. De Opta heeft voor de gelegenheid een speciale website geopend met de tarieven van verschillende telecomaanbieders. Verder wijst Arnbak op de markt voor mobiele telecom, waarop inmiddels vijf aanbieders zijn met een eigen netwerk.

Het is niet allemaal koek en ei in telecomland. De telecomaanbieders vliegen elkaar bij het minste of geringste in de haren. „We hebben het aantal klachten tussen telecombedrijven onderling de afgelopen jaren flink zien toenemen”, zegt Arnbak. „Dat helpt Opta geweldig, omdat we aan de hand van de geschillenbeslechting richting kunnen geven. In het begin van ons bestaan waren we meer een instelling die ambtshalve iets zei.”

Consumenten hebben niet rechtstreeks te maken gehad met de toezichthouder. Af en toe kwam de Opta de afgelopen jaren in het nieuws met wijzigingen van tarieven of rechtszaken die telecombedrijven aanspanden. Om marktwerking te versnellen, moesten in eerste instantie juist enkele tarieven zoals het abonnement omhoog. „Ja, want met de lage prijzen van KPN was het voor concurrenten niet mogelijk de markt te betreden.” Later zijn de tarieven gedaald.

Een knelpunt zijn nog de gesprekken van een vast naar een mobiel toestel. „Met de prijzen zijn we nog niet tevreden.” De Opta wil die verlagen. „En dat gebeurt ook. De telecombedrijven moeten het tarief waarmee ze onderling hun belverkeer uitwisselen verlagen. Daardoor gaan ook de prijzen voor consumenten naar beneden.”

Bij de post is de liberalisering minder goed van de grond gekomen. „De staat wil niet vooruitlopen in vergelijking met de grote Europese landen. In andere landen hebben we wel gezien dat de dienstverlening verbetert waar er liberalisering van de postmarkt komt. Het betekent goede prijzen, zelfs waar de concurrentie niet van de grond komt, zoals op het platteland van Zweden.”

TPG heeft onlangs aangekondigd dat in de komende jaren 5000 postbodebanen worden geschrapt. „Om werkgelegenheid te behouden, zouden die postbodes best ook brieven van andere bedrijven kunnen bezorgen”, bepleit Arnbak. TPG wil daar echter niet aan. Het bedrijf verkrampt volgens Arnbak helemaal als dergelijke discussies worden gevoerd. „De toekomst van de postmarkt moet bespreekbaar worden. Maar mensen trekken zich terug.” Volgens Arnbak is het aan de politiek of de postmarkt wordt geliberaliseerd. „Als de wil er is, dan gebeurt het.”

De Opta wil graag meer bevoegdheden hebben. „Wij zouden graag bedrijven aan de schandpaal willen nagelen, net zoals de Autoriteit Financiële Markten dat kan. We kunnen echter niet reageren op bijvoorbeeld misleidende advertenties van bedrijven. Ook zou ik graag meer willen doen om de tarieven doorzichtiger te maken. Vooral over mobiele diensten is er veel verwarring.”

Wellicht krijgt de Opta die mogelijkheden bij de gevraagde fusie met de Nederlandse Mededingingsautoriteit. Het is echter nog niet duidelijk wanneer dat precies gaat gebeuren. „De nieuwe minister van Economische Zaken moet daar de beslissing over nemen. Ik wil op zich wel in het bestuur zitting nemen van zo’n nieuwe onafhankelijke instantie.”

Wat ook kan helpen om meer bevoegdheden te krijgen, zijn de nieuwe Europese regels die over ongeveer een jaar van kracht moeten zijn in Nederland. De Opta moet dan ook toezicht houden op de internet- en de kabelsector.