In zijn beleid voor ontwikkelingssamenwerking maakt Nederland zich sterk voor privatisering en andere vormen van versterking van de rol van de private sector in drinkwatervoorziening door zogeheten publiek-private samenwerking (pps).Dit beleid staat niet alleen haaks op het Nederlandse beleid, ook internationaal gezien is het enthousiasme voor privatisering behoorlijk bekoeld. In de jaren ’90 experimenteerden veel ontwikkelingslanden -aangespoord door de Wereldbank- met privatisering en pps-constructies waarbij de drinkwatervoorziening in veel grote steden in handen kwam van Franse en Engelse private drinkwaterbedrijven.

De watermultinationals blijken echter slecht toegerust om schoon en betaalbaar water te leveren aan de armsten in de wereld. Ondanks vaak forse prijsverhogingen hebben deze bedrijven niet aan de verwachtingen -vaak zelfs niet aan contractuele verplichtingen- kunnen voldoen.

Het is, zeker in steden met veel armen, zeer riskant om de drinkwatervoorziening over te laten aan bedrijven die in eerste instantie verantwoording schuldig zijn aan de aandeelhouders en niet aan de lokale bevolking. Daarom zijn de verwachtingen wat betreft privatisering en publiek-private samenwerking als oplossing voor de millenniumdoelstellingen sterk teruggeschroefd.

Ook de Wereldbank geeft toe dat de aandacht voor publiek-private samenwerking niet tot de verwachte resultaten heeft geleid en dat het verbeteren van de effectiviteit van lokale publieke drinkwaterbedrijven nu alle aandacht verdient.

Vanwege zijn sterke publieke watersector zou Nederland zich daarom juist moeten inzetten voor het versterken van de publieke drinkwatervoorziening in ontwikkelingslanden. De Nederlandse waterleidingbedrijven kunnen via publiek-publieke samenwerking hun unieke kennis en ervaring overdragen aan publieke drinkwaterbedrijven in ontwikkelingslanden en zo een belangrijke bijdrage leveren aan de millenniumdoelstelling om miljoenen mensen aan betaalbaar drinkwater te helpen.

Om te beginnen zou Nederland een voortrekkersrol moeten spelen in het nieuwe VN-initiatief publiek-publieke samenwerking. In plaats daarvan blijft Nederland star vasthouden aan publiek-private samenwerking. Dit uit zich onder meer door actieve steun aan de Public-Private Infrastructure Advisory Facility (PPIAF), die uitsluitend subsidie verleent voor privatisering.

Daarnaast worden Nederlandse drinkwaterbedrijven (alle in publieke handen) door het kabinet aangemoedigd om in ontwikkelingslanden commercieel te gaan opereren, vaak in een soort pseudo-pps met lokale publieke waterbedrijven, die eveneens volledig in publieke handen zijn.

Wij doen bij dezen een oproep aan de nieuwe minister van Ontwikkelingssamenwerking om Nederlandse ontwikkelingsgelden in te zetten voor versterking van de publieke drinkwatersector in ontwikkelingslanden.

De auteurs zijn Joost van Herpen (sektorbestuurder bij Abvakabo-FNV), Olivier Hoedeman (Corporate Europe Observatory), Roeline Knottnerus (GATS-Platform Nederland), Pietje Vervest (Transnational Institute) en Pieter Janssen (Both ENDS).