De herdenkingsdag dreigt te worden verstoord door een diepe verdeeldheid tussen aanhangers van de socialistische premier Ferenc Gyurcsany en de oppositie. Die eist het ontslag van de eerste minister, sinds hij heeft toegegeven dat hij over de staat van de economie heeft gelogen om de nationale verkiezingen in april te winnen.Honderden mensen raakten gewond tijdens drie nachten van rellen, nadat vorige maand de uitgelekte opname met de uitspraken van Gyurcsany door de media was uitgezonden.

Duizenden betogers komen sindsdien dagelijks op het historische en symbolische Kossuthplein in het centrum van Boedapest bijeen. De fanatiekste demonstranten hebben een tentenkamp opgeslagen. Het plein naast het parlementsgebouw heeft inmiddels een verloederd aanzicht gekregen, door kampvuren en smerige openbare toiletten.

Regering en oppositie liggen nu in de clinch over het gebruik van het plein. De regering, gesteund door ruim 200 bekende Hongaren, heeft de betogers in een open brief opgeroepen hun protesten voorlopig te staken „om op een waardige manier de vijftigste verjaardag van de revolutie te vieren.”

De politie liet vrijdag weten in verband met de veiligheid maandag alleen honderd demonstranten toe te willen staan, die van tevoren gecontroleerd moeten worden. Maar de oppositie lijkt hieraan geen gehoor te willen geven en lijkt aan te sturen op een confrontatie.

De impasse zou de regering ernstig in verlegenheid kunnen brengen. Naar verwachting zullen zeker 56 buitenlandse staatshoofden, regeringsleiders en ministers de hoofdceremonie op het Kossuthplein bijwonen. Onder de hoogwaardigheidsbekleders is onder anderen de Nederlandse premier Balkenende.

Oppositieleider Viktor Orban van de rechtse partij Fidesz heeft laten weten dat hij de officiële ceremonie boycot en een alternatieve bijeenkomst zal houden. Dat gebeurt bij het oude gebouw van de vroegere staatsradio, waar in 1956 zware gevechten plaatsvonden.

Naast het schandaal over de uitgelekte bandopname is het Orbans aanhangers een doorn in het oog dat uitgerekend de socialistische premier, een ex-communist, bij de officiële herdenking het woord voert. „Wij gaan niet deelnemen aan een bijeenkomst waar Ferenc Gyurcsany zal spreken, omdat wij denken dat het een open provocatie tegen de geest van 1956 en het Hongaarse volk is”, zei een woordvoerder van Orban deze week. „Mensen protesteerden ook tegen leugens in 1956”, aldus de zegsman. Volgens Fidesz is Gyurcsany, die vijf jaar na de opstand werd geboren, het symbool van de onvoltooide overgang naar democratie vanaf 1989.

Deze uitspraken hebben weer geleid tot een heftige reactie van aanhangers van Gyurcsany, die zeggen dat Fidesz de gebeurtenissen in 1956 misbruikt voor eigen politiek gewin. „In 1956 was de opstand niet gericht tegen leugens, maar tegen een dictatuur die een ondraaglijk systeem oplegde. Nu leven wij in een democratie”, aldus een socialistisch parlementslid.