Onlangs verscheen de Volkskrant voor de 25000e keer en deze maand viert de krant zijn 85e verjaardag. Toen de hoofdredacteur met de jubileumeditie werd gefeliciteerd, werd duidelijk dat hij zich forse zorgen maakte over de toekomst.Een goede krant is veel waard, maar de dagbladen hebben het moeilijk. Al jaren lopen de abonneebestanden terug. Niet alleen in Nederland. In de rest van West-Europa, de Amerikaanse continenten, Australië en Nieuw-Zeeland is dit precies hetzelfde.

De laatste jaren loopt de belangstelling voor dagbladen echter versneld terug. Ze krijgen extra concurrentie van gratis bladen als Sp!ts en Metro en van internet. Volgens een recent artikel in het weekblad The Economist zijn de gratis bladen in de EU nu goed voor een marktaandeel van 16 procent.

De gratis bladen zijn door de reguliere dagbladen aanvankelijk sterk onderschat. Ze zouden geen partij zijn voor de echte kwaliteitskranten. En inderdaad, de nieuwsgaring van de ’vrije jongens’ is ook anders: veel korte nieuwtjes die rechtstreeks van de telexen van de grote nieuwsagentschappen worden geplukt. En verder schrijven ze liever over entertainment en lifestyle dan dat ze een lange achtergrondanalyse geven van de situatie in Afghanistan. Ook schrijven ze graag functioneel, bijvoorbeeld over computernieuwtjes, of over waar je op moet letten bij het invullen van de belastingaangifte. Intussen zijn enkele kwaliteitskranten inmiddels zo ver dat ze overwegen om alsnog de gratismarkt op te gaan.

De andere concurrentie komt van internet. In Nederland en Zwitserland hebben de dagbladen daar volgens sommige schattingen bijna de helft van hun vaste adverteerders aan verloren. Veel dagbladen hebben tegenwoordig hun eigen interneteditie. Het is juist de hoek van de internetadvertenties waar zich op dit moment een sterke groei aftekent.

Een sterk voorbeeld is de interneteditie van het Italiaanse dagblad Repubblica, die op dit moment bijna 1 miljoen bezoekers per dag krijgt. Dat is bijna tweemaal zo veel als het aantal gedrukte exemplaren dat ze rondsturen.

De traditionele dagbladen hebben het in de huidige media-economie moeilijk. Kwaliteit is duur en internet is snel en verspreidt nieuws tegen relatief lage kosten.

Overigens lijken de inkomsten uit de internetedities op dit moment toch nog relatief beperkt. Mensen zijn niet gewend om veel voor informatie op internet te betalen.

Deltaplan
De dynamiek in de dagbladenwereld raakt ook de christelijke dagbladen en vraagt om een actieve strategie. Een goede krant is veel waard. En dat is niet alleen omdat de menselijke nieuwsgierigheid haar bevrediging nodig heeft. Een goed dagblad is immers meer dan een simpele feitenmachine. Dat laatste lijkt wel de blikrichting van Sp!ts en Metro te zijn, maar dat mag het ambitieniveau van de christelijke pers niet zijn.

De taak van de krant is om mensen bewust wegwijs te maken in een veranderende wereld. Christenen die verantwoordelijk in de wereld willen staan (en dat is hun roeping), kunnen daarom niet zonder een vitale christelijke pers. Juist vanwege dat belang lijkt me actie geboden en moeten de christelijke dagbladen in Nederland een gezamenlijke strategie uitzetten.

Hoe moet dat deltaplan om een toekomstige ’overstromingsgevaar’ te beperken er dan uitzien? De markt van de gratis krant op te gaan lijkt me bij voorbaat kansloos. Het is wel tijd om visie en leiderschap te tonen en initiatieven te nemen. Meer samenwerking (fusie is niet direct nodig) is wenselijk en in ieder geval moet men elkaar niet beconcurreren.

Interneteditie
Mijn eerste suggestie zou zijn dat het RD, het ND en het Friesch Dagblad één gezamenlijke dynamische interneteditie ontwikkelen. Daarin zou je het accent bijvoorbeeld kunnen leggen op de snelle feiten. Maar waarom ook de nieuwe mogelijkheden niet benutten door bijvoorbeeld via audiotechniek belangrijke toespraken of lezingen toegankelijk te maken?

Of waarom geen regioportals maken met meer lokaal nieuws over de regio’s waar de achterbannen vandaan komen? En wat te denken van een actuele en omvattende agenda van christelijke activiteiten en van een vacaturebank?

Ook wat betreft de advertentie-inkomsten lijkt me dat dit nieuwe kansen biedt. Men wordt een interessantere partij en kan experimenteren met gecombineerde gedrukte en digitale advertenties. Om nog maar te zwijgen over de RD-bijlage Reformed Daily, die met de vele Nederlandse emigranten overal over de wereld in digitale vorm wel eens een echt succes kon worden.

De gezamenlijke interneteditie zou gekoppeld kunnen worden verkocht. Ik denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheid van een internetabonnement in combinatie met de vrijdag- en zaterdagkrant als een extra optie naast de traditionele abonnementen.

Het voordeel daarvan is dat je investeert in een nieuwe opzet, die zeker grote groepen jongere lezers of ex-lezers of zelfs niet-lezers van deze bladen wel eens aan kon spreken. Bovendien zet je zo een formule in de markt waarmee je mensen vertrouwd kunt maken en aan kunt laten wennen.

Zo’n actieve stellingname vraagt durf en ondernemerschap, maar geeft denk ik een sterkere positie in de toekomst. Een christelijk geluid is kostbaar. Soms moet je veranderen en tijdig de bakens verzetten, juist om dezelfde te kunnen blijven!

De auteur is universitair docent economie aan de Wageningen Universiteit.