De 44-jarige professor aan de universiteit van Oxford is door de Verenigde Staten persona non grata verklaard op grond van duistere beschuldigingen dat hij de Patriot Act heeft geschonden. Ook heeft hij zich de woede op de hals gehaald van veel conservatieve moslims. Voor veel anderen is hij echter de belichaming van het geweten van de West-Europese moslims, iemand die in staat is een rol in de seculiere maatschappij te spelen en tegelijkertijd trouw te blijven aan de geest van de Koran.„Ik zeg altijd dat ik Zwitser ben van nationaliteit, moslim van religie, Egyptenaar qua geheugen en Europeaan in cultureel opzicht”, aldus Ramadan in een interview in zijn woning in een groene voorstad van Londen. „Dat is mijn identiteit, ik heb er meer dan een.”

In het Westen wordt verschillend over hem gedacht. De regering-Bush verbood hem de toegang tot de Verenigde Staten, omdat hij „materiaal ter ondersteuning van een terroristische organisatie” bij zich zou hebben gehad. Volgens Ramadan ging het om een donatie van 600 euro aan een Palestijnse liefdadigheidsorganisatie.

De Britse premier Tony Blair ziet in hem een bruggenbouwer tussen het Westen en de islam, en heeft hem in een commissie benoemd die onderzoek doet naar moslimextremisme.

Ramadans woorden vinden gehoor bij Europese moslimjongeren, omdat hij begrip toont voor hun problemen. Ook is hij een kleinzoon van Hassan al-Banna, de stichter van de Egyptische Moslimbroederschap -de belangrijkste oppositiebeweging in Egypte- een verwantschap die hem in de ogen van veel moslims geloofwaardig maakt.

„Hij is een charismatisch, welbespraakt en gearticuleerd verdediger van iets dat ruwweg kan worden omschreven als de liberale islam”, zegt John Sidel, professor International and Comparative Politics aan de London School of Economics. „Je zou eenvoudig kunnen zeggen: als hij niet bestond zouden we hem moeten uitvinden.”

Een van zijn felste critici is de Franse journaliste Caroline Fourest, die in haar boek ”Frère Tariq” (Broeder Tariq) Ramadan een gepolijst mediaperformer noemt, die onder het mom van religieuze tolerantie een in wezen fundamentalistische boodschap verspreidt. „Het is wat wij noemen de dubbele tong van Tariq Ramadan”, aldus Fourest.

Ramadan wijst dergelijke kritiek van de hand en zegt dat het zijn doelstelling is een nieuwe visie op de islam te geven, die past bij de moderne tijd. Hij vindt dat moslims kritischer tegenover zichzelf moeten staan en zichzelf minder als slachtoffer moeten zien. Alleen dan is vooruitgang mogelijk.

Volgens Ramadan is het heel goed mogelijk de Koran als bron van inspiratie voor de 21e eeuw te zien: de teksten zijn flexibel genoeg. Kritiek dat het begrip democratie in de Koran niet is terug te vinden en dat het gaat om een niet-islamitisch principe, wijst hij van de hand als een te letterlijke uitleg van de geschriften.

Zijn ongewenst zijn in de VS wijt hij aan het beleid van de regering-Bush, die het hem niet in dank afneemt dat hij kritisch staat tegenover het Saudische koningshuis, ook al een regime dat hem de toegang weigert. „Door Saudi-Arabië te bekritiseren maak ik de VS helemaal niet blij, omdat ik mijn vinger op iets leg dat neerkomt op hypocrisie. De regering-Bush heeft het over het verspreiden van democratie in de islamitische wereld en steunt tegelijkertijd de minst progressieve moslims, omdat die haar belangen behartigen.”