De mediasuggestie van een anti-Amerikaans Europa klopt niet. De werkelijkheid ligt genuanceerder. Dat blijkt uit de deze maand verschenen peilingen Transatlantic Trends en het European Elites Survey, projecten van respectievelijk het German Marshall Fund uit de VS en verschillende Italiaanse denktanks. Natuurlijk, opinieonderzoeken nopen altijd tot voorzichtigheid. Desalniettemin kleuren genoemde enquêtes een al te eenzijdig negatief beeld van de trans-Atlantische relaties, vijf jaar na de aanslagen op de VS, opmerkelijk bij.Europeanen en Amerikanen zijn het in grote mate eens over de zaken die hen bedreigen. Het nucleaire programma van Iran en het internationaal terrorisme worden door beiden erg belangrijk gevonden. Het gevaar van de fundamentalistische islam is het laatste jaar het sterkst gestegen in de meningvorming als een ”extreem belangrijke” dreiging.

Leiding

Maar wie moet de leiding nemen bij de aanpak van deze bedreigingen? Sinds de aanslagen in 2001 lopen hier de Europese opinies opvallend uiteen. Achtte in 2002 nog 64 procent van ’de’ Europeanen Amerikaans leiderschap wenselijk, nu is dat net onder de 40 procent. Daarentegen ziet driekwart van de leden van het Europees Parlement en topambtenaren van de Europese Commissie juist veel meer in Amerikaans leiderschap. Waarschijnlijk hebben zij op dit ogenblik ook weinig andere redelijke alternatieven.

De populariteit van de NAVO is altijd een belangrijke graadmeter geweest voor de temperatuur van de trans-Atlantische betrekkingen. Zag in 2002 nog rond de 70 procent van de Europeanen de NAVO als belangrijk, nu is dat percentage gezakt tot onder de 60 procent. Hier is weer opmerkelijk dat de Europarlementariërs met 72 procent en de Europese topofficials met 85 procent de NAVO een belangrijkere rol vinden spelen dan het publiek. Een meerderheid van de openbare mening staat weliswaar een groeiende rol van de EU op het wereldtoneel voor, echter een minderheid wenst dat met militaire middelen vorm te geven. Een duidelijke meerderheid van parlementariërs en ambtenaren wil juist wél meer militaire macht voor de EU. De ideeën van de elite over een Europees Veiligheids- en Defensiebeleid worden bij het publiek dus minder breed gedragen. Bovendien meent de Eurofractie ChristenUnie-SGP dat duplicatie en een mogelijke concurrentiestrijd tussen de NAVO en de EU worden voorkomen door het militaire primaat bij de NAVO te laten liggen.

Turkije

NAVO-lid en EU-kandidaat Turkije krijgt een speciale plaats in de rapporten. In dit land is de populariteit van de NAVO gedaald tot maar liefst 44 procent, van de VS tot 20 procent, terwijl Israël slechts op 12 procent kan rekenen. De Palestijnen zijn met 47 procent het populairst op het eigen volk na (84 procent). Slechts 45 procent van de Turken draagt de EU een warm hart toe. In 2004 vond nog 73 procent van de bevolking Turks EU-lidmaatschap een goede zaak.

Opmerkelijk is dat slechts 23 procent van het Europese publiek Turkse toetreding een goede zaak vindt, terwijl liefst 60 procent van de ambtenaren en bijna de helft van de Europarlementariërs deze opvatting zijn toegedaan. Maar dat zijn hoofdzakelijk linkse parlementariërs (75 procent). Bij rechts is slechts 24 procent voor Turkse toetreding. Tijdens het debat in Straatsburg deze week over de toetredingsonderhandelingen met Turkije betoogde onze fractie dat de EU-politiek de traditionele autoritaire Turkse staatsopvatting volslagen negeert. Zij staat haaks op die van de EU-lidstaten.

Blair

Ook de aanpak van Iran met zijn nucleaire aspiraties krijgt een prominente plaats in de enquêtes. Op dit moment opteren zowel Europeanen als Amerikanen voor de diplomatieke weg. Toch is er een verbazend sterke voorkeur om bij mislukken van alle diplomatieke pogingen over te gaan tot militaire actie: 53 procent van de Amerikanen en 45 procent van de Europeanen zijn hiervoor. Daarbij overtreffen de Fransen met 54 procent zelfs de Amerikanen! Bedenkelijk is dat een meerderheid van ruim 60 procent van de Commissieambtenaren bereid is (uiteindelijk) een nucleair Iran te accepteren. Je moet er niet aan denken dat deze optie werkelijkheid wordt gezien de uitspraken van de Iraanse president over de vernietiging van de staat Israël.

Deze maand gaf de Britse premier Blair een openhartige doordenker mee: „Het overspannen, ronduit anti-Amerikaanse gevoelen in delen van de Europese politiek is waanzin. (…) Het gevaar met de VS van vandaag is niet dat ze te betrokken zijn. Gevaarlijk is als ze de brug ophalen en zich terugtrekken. We willen dat ze betrokken zijn. De realiteit is dat geen van de problemen die ons kwellen, opgelost of zelfs overdacht kunnen worden zonder hen.” Inderdaad, de trans-Atlantische band is onveranderd van essentieel belang voor Europa. Aan zijn politici de taak dit de burgers blijvend duidelijk te maken. Dé lijn van de Eurofractie ChristenUnie-SGP!

De auteurs zijn respectievelijk lid van het Europees Parlement namens de Eurofractie ChristenUnie-SGP en beleidsmedewerker buitenlandse zaken van deze fractie.